UPDATE – Sinds 1 januari 2022 maakt het Leuvense cultuurproject voor de allerkleinsten, vroeger bekend als ‘PIEP Cultuurprikkels’, deel uit van het familieaanbod van 30CC Leuven. Kim Crabeels, de vroegere projectdeskundige cultuur voor de allerkleinsten, maakte dezelfde overstap. Zij werkt nu als programmator jong publiek voor 30CC.

Drempelvrees

Een aantal jaar terug broeiden er ideeën rond meer cultuuraanbod voor de allerjongsten (-4 jaar) in Leuven. Bij de cultuurdienst was er aanvankelijk wat drempelvrees: zou er wel voldoende kwalitatief aanbod voor deze doelgroep beschikbaar zijn? Zat het Leuvens publiek wel op aanbod voor die allerjongsten te wachten? Zouden dergelijke voorstellingen niet heel erg duur zijn, want minder zitjes dan bij een andere voorstelling?

Vanuit de directie samenleving, afdeling Sociale Zaken, kwam dan toch het initiatief in 2015 om PIEP in het leven te roepen, in nauwe samenwerking met de directie cultuur. Zij voegden er meteen een extra aspect aan toe: dit project moest cultuur voor iedereen toegankelijk maken, vanaf de prille start van het leven, ook voor de meest kwetsbare doelgroepen.

Meer vraag dan aanbod

Dat de aanvankelijke twijfels grotendeels ongegrond waren, werd al snel duidelijk. Bij aanvang van het project werd een onderzoek uitgevoerd, o.a. ook bij het Leuvense publiek, dat meteen aantoonde dat er wel degelijk een grote vraag was naar meer cultuuraanbod voor de allerjongsten. En ook in de praktijk werd dit al snel duidelijk. De voorstellingen voor de allerjongsten die PIEP samen met cultuurcentrum 30CC, Artforum, STUK, M Museum, de BIB Leuven, … programmeerde, waren na het online komen van de programmatie in juni razendsnel uitverkocht.

Last minute aanbod

Daarom paste PIEP de eigen workflow aan: ze houden enkele voorstellingen achter de hand die nog niet in verkoop komen in juni met de rest van het cultuuraanbod voor het nieuwe seizoen. Deze voorstellingen worden dan pas later op het jaar gecommuniceerd: dit geeft ouders die last minute willen beslissen toch nog de kans om ook van het PIEP-aanbod te genieten. Zo vergroot de kans dat ook families die niet in het klassieke cultuurpubliek vallen, toch de weg vinden naar het aanbod.

Een gevarieerd palet

Partnernetwerk

PIEP doet meer dan alleen voorstellingen programmeren voor de jonge doelgroep en hun ouders. Het aanbod bestaat uit een divers scala aan activiteiten: voorleesmomenten, theater, circus, dans, muziek, kleinere workshops,... Dankzij een uitgebreid partnernetwerk wordt aanbod niet alleen in het cultuurcentrum gebracht, maar ook in buurtcentra, gezinswerkingen of kinderdagverblijven. Op die manier wil PIEP programma aanbieden op een zo'n laagdrempelig mogelijke manier aan zoveel mogelijk mensen. Grosso modo komt het neer op één grote activiteit per maand doorheen het cultuurseizoen.

Volwaardige uitje

Bij voorstellingen biedt PIEP meestal een cultureel verantwoord voor- of achterafje aan rond het thema van de voorstelling: een korte workshop, een muzikale prikkel, een voorleesmoment,... De voorstellingen voor de allerkleinsten zijn immers vaak kort van duur (20 à 30 minuten) en dankzij de voor- en achterafjes wordt het toch een volwaardige activiteit die de uitstap de moeite waard maakt om ervoor uit je kot te komen.

Boekenpakket

PIEP is samen met de Bib Leuven ook partner in de Leuvense versie van Boekstart, een leesbevorderend initiatief van Iedereen Leest, waarbij jonge gezinnen twee keer gratis een kwaliteitsvol boekenpakket aangeboden krijgen. Wanneer hun kindje zes maanden oud is, verloopt dat via het consultatiebureau van Kind & Gezin, waardoor dit initiatief meteen àlle jonge gezinnen bereikt. Als hun kindje ongeveer 1,5 wordt, ontvangen de gezinnen een uitnodiging om hun peuterpakket op te halen in het dichtstbijzijnde bibliotheekfiliaal.
Zo zetten families die misschien nog nooit in de bib geweest zijn, een eerste stap richting deze cultuurplek – hún bib - en kunnen ze daar geïnformeerd worden over het aanbod. In samenwerking met de gezinswerkingen van Huis van het Kind komen er ook groepen kwetsbare gezinnen op bezoek in de Bib, waar ze een voorleesactiviteit kunnen volgen en hun pakket in groep kunnen afhalen. PIEP en de Bib Leuven hopen op die manier drempelverlagend te werken.

Ter gelegenheid van de allereerste Leuvense Boekstartdag maakte PIEP in mei vorig jaar het prentenboek 'Knuffel gezocht – een speurtocht door Leuven'. Dat zit voortaan gratis in alle Leuvense peuterpakketten. Op elke pagina zien ouders en kindjes een Leuvens stadsgezicht waarop ze Knuffel moeten zoeken. Opvallend is dat de jonge kinderen plekken uit hun stad al wel degelijk herkennen! Zo doet het boek niet alleen lezen, maar ook samen spreken over de plek waar de families wonen.

Samen sterk

Eerste stap naar cultuur

PIEP heeft als missie om alle families – ook die gezinnen die normaal gezien minder makkelijk hun weg vinden naar het cultuuraanbod- toch te bereiken. Niet alleen voor de kinderen, maar ook voor de ouders biedt het project een eerste - veilige - kennismaking met cultuur. Zo helpt het emotionele, sociale, financiële en logistieke drempels weg te werken. De families ontdekken dat cultuur wél iets voor hen kan zijn, en durven later vaak wel zelf ook eens de stap zetten naar ander cultuuraanbod in Leuven.

Dit kan alleen dankzij een sterk netwerk van heel wat partners:

  • culturele partners: 30CC, STUK, Artforum, M Museum, de bib, ...
  • gezinsondersteunende partners: Huis van het Kind, kinderwerkingen van buurtcentra en gezinswerkingen (bijv. KOALA, Inloopteam), kinderdagverblijven, kleuterscholen, ...
  • socio-cultureel vormingswerk: Artforum, vzw Wereldkleur, ...
  • hogescholen & universiteit: stages, beginnende kunstenaars die kleine prikkels bieden, voor- en achterafjes verzorgen, ...
  • UiTPAS als partner om de financiële drempel weg te nemen
  • communicatiepartners: UiT in Leuven, Huis van het Kind, 30CC, KabaaL, ...
  • ...

Vooral de rol van de toeleidende partners uit het welzijnsveld valt niet te onderschatten. PIEP zoekt met hen de best mogelijke manieren waarop de ze de achterban van deze partners kunnen bereiken. Zij kennen deze kwetsbare gezinnen het beste, weten op welke manier zij best aangesproken worden en hoe ze overtuigd kunnen worden.

Op locatie

Daarnaast zoekt PIEP met deze partners ook naar mogelijkheden om cultuuraanbod op de plaatsen te brengen waar de families zich bevinden: in een buurtcentrum, een gezinswerking of kinderopvang. Gelukkig zijn steeds meer gezelschappen die aanbod voor de allerjongsten brengen erop voorzien om hun voorstelling ook te kunnen brengen op een locatie zonder alle 'theaterfaciliteiten'.

Sneak preview voor partners

Een belangrijk moment in het contact met de toeleidende partners is het 'sneak preview' moment bij de seizoensvoorstelling van het programma. Vooraleer het aanbod voor het grote publiek wordt voorgesteld, krijgen deze organisaties de kans om het aanbod voor volgend seizoen te leren kennen. Ook dat werkt drempelverlagend. Het is voor de partners bovendien de uitgelezen kans om als eerste voor hun families groepstickets aan UiTPAS-kansentarief voor een bepaalde voorstelling aan te kopen.

Mooiste effecten?

  • Cultuuraanbod naar families met hele jonge kinderen brengen, dat is warme herinneringen creëren voor jong en oud samen. Kim Crabeels, coördinator van PIEP Leuven, getuigt: "Je ziet (groot)ouders binnenkomen met de gedachte dat ze voor hun kind naar een voorstelling komen, maar je merkt doorheen de voorstelling hoe verrast ook de volwassenen zijn over de schoonheid van wat ze meemaken. En, da's misschien nog belangrijker, je ziet ze ook genieten van hun kind dat geniet. We creëren zo een moment weg van de dagelijkse sleur, weg van het verzorgende aspect van die allerjongste levensfase, waarin (groot)ouders en kinderen echt kunnen connecteren. Quality time voor het hele gezin, en dat in drukke tijden: daar staat PIEP voor."
  • Door het uitbouwen van het netwerk met sociale en culturele partners en de intensieve contacten daarin, leer je als cultuurorganisator je stad op een hele andere manier kennen. Je leert de vele intermediaire organisaties kennen en ziet hoe zij, ondanks alle moeite om hun achterban te ondersteunen in de meest basale dagelijkse levensbehoeften, toch ruimte proberen maken om cultuur een plekje te geven. Bovendien krijgen heel wat cultuurpartners dankzij PIEP een ander publiek over de vloer dat ze normaal gezien niet zo goed bereiken. Zo blijkt PIEP een bruggenbouwer tussen het sociale veld en de cultuurwereld in Leuven.
  • Cultuurorganisatoren maken een evolutie door dankzij de samenwerking binnen PIEP. Kim: "PIEP heeft erg ingezet op het toevoegen aan een aanbod voor de allerjongsten bij de verschillende stadsbrede festivals die Leuven rijk is. We zien dat de organisatoren van deze festivals bij zo'n interventie van ons de voordelen ervaren, merken hoeveel families hierop afkomen. Bij volgende edities hoeven wij dan zelfs niet meer te porren, de organisatoren nemen dan vaak zelf het initiatief om aanbod voor de allerjongsten te blijven aanbieden, waar ze vóór onze interventie daar misschien nooit aan gedacht zouden hebben."

Obstakels of verbeterpunten?

  • PIEP heeft momenteel geen eigen locatie. Dat betekent dat het project voor het organiseren van activiteiten toch altijd afhankelijk is van de samenwerking met (cultuur)partners en dit biedt enerzijds heel wat kansen maar zorgt ook voor een spanningsveld: de cultuurpartner wil graag de eigen identiteit naar voren schuiven in al haar activiteiten, ook als PIEP programmeert. Dit matcht niet altijd met de doelstelling van PIEP om zo laagdrempelig mogelijk te werken. Bovendien is het cultuuraanbod in Leuven al erg uitgebreid, en is er in de programmatie van de huizen weinig ruimte om nog iets extra toe te voegen. In de andere locaties is de drempel het gebrek aan theaterfaciliteiten, wat heel wat logistieke obstakels met zich meebrengt.
    Een eigen locatie zou zeker de mogelijkheid vergroten om het palet van het aanbod voor de allerjongsten nog te verbreden en zo nog meer families met hele jonge kinderen te bereiken.
  • Voor het bereiken van kwetsbare doelgroepen blijft PIEP ook afhankelijk van de sociale partners die mee aan boord zijn. Er is bij deze partners zeker een grote welwillendheid, maar cultuur is vaak niet hun prioriteit nummer één, en dat is ook begrijpelijk. Ook blijkt voor veel sociale partners cultuur toch een duur goed. PIEP biedt bijvoorbeeld cultuurprikkels aan met professionele kunstenaars aan kinderdagverblijven aan de voordeelprijs van 140 euro voor 2 momentjes op een halve dag. In de praktijk blijkt de kostprijs, die erg laag is in vergelijking met een normaal tarief voor een halve dag met een professionele kunstenaar, toch nog een drempel.
  • Eén bezorgdheid die bij aanvang van het project heerste, blijkt in de praktijk wel degelijk een uitdaging: de zoektocht naar geschikt kunst- en cultuuraanbod voor de doelgroep families met kinderen onder de 4 jaar, met name dan voor de aller-, allerkleinsten: de 0- tot 2-jarigen. Er zijn een aantal gekende spelers die prachtige dingen brengen, maar het aanbod is toch eerder beperkt. PIEP lanceerde daarom ook een oproep voor kunstenaars om kleine kunstprikkels te ontwikkelen voor de allerjongsten, maar de respons hierop bleef beperkt. Er blijkt wel wat drempelvrees bij kunstenaars en gezelschappen: baby's en peuters zijn een erg onvoorspelbaar publiek en geven de performer een heel ander soort waardering terug dan het klassieke publiek. "Maar het is een waardering die zeker ook voldoening geeft, zo merk ik telkens opnieuw bij de gezelschappen die we een podium geven", zegt Kim, "bij deze een warme oproep aan kunstenaars en gezelschappen om aanbod te ontwikkelen voor deze doelgroep!"

Meer weten over cultuur voor de allerjongsten in Leuven?

Neem dan contact op met Kim Crabeels, kim.crabeels@leuven.be.

Kennisdossier

Kunst en cultuur voor baby's en peuters? Absoluut!

21 apr. 2021

Kunst en cultuur is er voor iedereen. Ook voor heel jonge kinderen. Daarom slaan het agentschap Opgroeien, het Departement Cultuur, Jeugd en Media, VVSG, publiq en diverse partnerorganisaties de handen in elkaar om participatie aan kunst en cultuur door baby’s en peuters te stimuleren.

Meer lezen
Praktijkvoorbeeld

Cultuureducatie bij Villa Tuur - Huis van het Kind Destelbergen

24 mrt. 2020

Villa Tuur is in Destelbergen dé plek voor cultuur voor de allerjongsten, maar nog voor veel meer. Ontdek in dit praktijkvoorbeeld hoe zij het aanpakken.

Meer lezen
Praktijkvoorbeeld

Mini-Mozart

14 jun. 2019

In het Verenigd Koninkrijk organiseert de organisatie Bach to Baby concerten voor de allerjongsten.

Meer lezen
Praktijkvoorbeeld

Met je baby naar de film.

17 aug. 2019

Kersverse ouders mét baby in je cultuurhuis ontvangen? Het is mogelijk. Cinema ZED en Kunstencentrum STUK organiseerden dit najaar de eerste editie van Cinema Poussette: een primeur in België.

Meer lezen
Praktijkvoorbeeld

Samenwerking De Spiegel, De Bijloke, VCOK & Stad Gent

26 mrt. 2020

Hoe kan een kinderdagverblijf naar aanleiding van een culturele activiteit in een cultureel huis terechtkomen en ook ontmoeting stimuleren tussen ouders onderling en ouders en begeleiders? Ontdek het in dit verhaal van samenwerking!

Meer lezen
Praktijkvoorbeeld

Tafelmuziek

12 mrt. 2020

Ontdek hoe Musica samen met kinderdagverblijven aan de slag gaat om muziekprikkels te bieden aan de allerjongsten.

Meer lezen