In het onvoorspelbare academiejaar 2020-2021 zetten 16 jongeren hun schouders onder het vierde werkjaar van Curating The Young (CTY). Ze worden begeleid door de 3 vaste medewerkers van AmuseeVous. Silke Leenen is een van hen. Als zij het project samenvat, klinkt dat als volgt: “Curating the Young geeft jongeren de kans om curator-ervaring op te doen. Vier keer per jaar organiseren ze een tentoonstelling in hun thuisbasis OPEK in Leuven of op een gastlocatie. Daarna werken ze naar een grote, zomerse groepsexpo op locatie toe. Ze bieden jonge kunstenaars een podium en maken kunst toegankelijk voor leeftijdsgenoten.”

Dat is een hele boterham die om meer uitleg vraagt. Het zou tegen de filosofie van CTY zijn, om alleen Silke het woord te geven. Daarom delen ook vrijwilligers Selene, Ayala en Eef hun ervaringen.

Voor Ayala (21) is dit haar tweede jaar CTY. Ze studeert kunstwetenschappen en vindt het een heel relevante aanvulling op haar studies. “Hier leren we een hele tentoonstelling te cureren, met alles wat erbij komt. Voorheen was dat iets abstracts dat ook niet in onze opleiding zit. Hier wordt het concreet en krijg ik vertrouwen in mezelf. Ik doe hier meer praktijkervaring op dan tijdens stages.”

Selene (26) is een van de oude rotten nu ze voor de derde keer deelneemt. “Ik heb de lerarenopleiding PO en Project Kunstvakken achter de rug, maar werk momenteel niet in de kunstensector. Via CTY hou ik toch één been in die wereld. Ik hoop later zelf een galerij te starten of een groepering om jonge, creatieve ondernemers te ondersteunen. Het fijne aan CTY is dat je zelf kan aangeven waar je nog in wil groeien. We zijn ook echt een groep van gelijkgezinden. Je leert enorm van elkaar en inspireert elkaar.”

Eef dan. Ze is 24 en heeft een diploma geschiedenis en kunstwetenschappen op zak. Ze start weldra als deskundige cultuur in een CC. “Ik ben volop bezig om een eigen tentoonstelling uit te werken als uitloper van mijn eindwerk. Die 3 jaar CTY hebben me daarvoor het vertrouwen en de ervaring gegeven. Nu durf ik te denken ‘Ik kan dit’. CTY is dan ook een unieke kans voor jongeren die willen testen of het curatorschap iets voor hen is. Je krijgt als vrijwilliger ook veel in de plaats. Silke heeft me bijvoorbeeld super geholpen bij het solliciteren.”

Stefanie De Bakker

Met welke doelen voor ogen zijn jullie begonnen?

Silke: “We wilden in eerste instantie jonge curatoren de kans geven om praktijkervaring op te doen, hen in het veld laten proeven van alle aspecten van het maken van een expo. Veel mogelijkheden bestaan daar niet voor, buiten een superdure opleiding dan.”

Ayala: “Als curatoren bieden we jonge kunstenaars expositiemogelijkheden en ondersteuning. Zij hebben het niet gemakkelijk om hun carrière op te bouwen. Er gaapt echt een gat tussen hun opleiding en de kunstensector. Daar willen de brug tussen zijn.”

Eef: “Een derde doelstelling is andere mensen kennis laten maken met kunst. Dat doen we via de expo’s, maar ook bijvoorbeeld ‘multiples’ te verkopen. Die worden in oplage gemaakt en zijn daardoor goedkoper dan een uniek stuk. Jonge mensen willen wel kust kopen, maar hebben er vaak het budget nog niet voor.”

Silke: “Als ze een werk bij CTY kopen, kunnen ze daarvoor een renteloze lening bij de Vlaamse overheid aangaan. Zo verlagen we de drempel om kunst in huis te halen. We mikken dus op verschillende vlakken om de kunstensector toegankelijker te maken.”

Stefanie De Bakker

Om curator-ervaring op te kunnen doen, is de begeleiding van AmuseeVous belangrijk. Hoe gaat dat?

Silke: “De eerste 2 jaren volgden we eerder vanop de zijlijn hoe het liep. Het harde werk van de jongeren zorgde voor een stevige basis. Wilde CTY groeien, dan was extra mankracht en begeleiding nodig. Vanaf jaar 3 nam AmuseeVous daarom meer taken op achter de schermen. We werkten een structuur uit en stopten alle aspecten van het curatorschap in 4 domeinen: communicatie, innovatie (dat ook administratie inhoudt), het artistieke en de publieksbemiddeling. We maken met AmuseeVous een doorschuifsysteem zodat elke jongeren bij elke expo van een ander domein kan proeven. Mijn collega’s en ik volgen hen vanuit onze eigen expertise op.”

Het luik ‘ondernemerschap’ maakt jullie project best uniek. Hoe pakken jullie dat aan?

Silke: “Met de verkoop van kunstwerken. AmuseeVous had bij de start geen financiële ruimte meer om extra projecten aan te nemen. CTY moest dus meteen zelfbedruipend zijn.”

Selene: “Dat begon heel klein met postkaartjes verkopen, maar is intussen uitgegroeid tot een heuse webshop waar je originele kunstwerken aanschaft. We staan kunstenaars ook in het zakelijke aspect bij, want prijszetting en facturen opmaken is geen deel van hun opleiding.”

Silke: “Op dat ondersteunen van kunstenaars hebben we de laatste jaren keihard gewerkt. Nu zien we dat een kunstenaar een jaar later echt kan leven van haar werk. Een andere werd dan weer opgepikt door een galerij. Dat is een dikke pluim voor onze jongeren die bijgedragen hebben aan dat succes op langere termijn.”

Stefanie De Bakker

Over juniors en seniors

16 leden telt Curating The Young nu, 4 meer dan vorig jaar. Nog meer groei zit er volgens Silke niet in. Anders wordt het te groot om met de drie vaste medewerkers van AmuseeVous te behappen. Om een meer begeleidende en leidinggevende rol aan de vrijwilligers te geven, werkt CTY sinds dit jaar met seniors en juniors. De 10 nieuwkomers draaien mee in het doorschuifsysteem, terwijl de 6 meer ervaren leden zelf kiezen op welk vlak ze nog willen leren.

Ayala zit bijvoorbeeld als senior in Team Artistiek. “Ik kan nog niet goed leiding geven, maar ook daarin groei ik nu.” Selene koos dit jaar bewust voor een rol als senior in het zakelijke team: “Om me zelfzekerder te voelen op het vlak van contracten opstellen en prijssetting.” En Eef? “Ik focus nu op inclusie om het project laagdrempeliger te maken.”

Wie sluit zich aan bij CTY? Moet je geselecteerd worden?

Ayala: “Ik heb een motivatiebrief moeten schrijven en was nog nooit zo gemotiveerd als toen (lacht).”

Silke: “Sinds 2 jaar werken we inderdaad met selecties. In september lanceren we een open call naar jongeren tussen 18 en 26 jaar. AmuseeVous selecteert dan op basis van een korte motivatie. We houden daarbij rekening met een goede mix van leeftijden en geven veel aandacht aan groepsdynamica. Vroeger was het eerder een clubje kunstwetenschappers. Nu zitten er ook studenten psychologie en architectuur bij. Net als jongeren die niet gestudeerd hebben. We wilden graag iedereen de kans geven, maar met 40 kandidaten zijn we wat het slachtoffer geworden van ons eigen succes.”

Heeft het project nog veranderingen doorgemaakt in die 4 jaar?

Selene: “Elk jaar evolueert het en bekijken we samen hoe we er nog meer leerkansen in kunnen steken. Dat is vaak trial and error, maar zo leer je wel veel.”

Silke: “De manier waarop CTY naar kunstenaars op zoek gaat, illustreert de evolutie goed. In het allereerste jaar was het nog: ‘Wie gaan we vragen? Ken jij misschien iemand?’ Dit jaar kwam er een oproep waarop 160 kunstenaars reageerden.”

Ayala: “Maar we willen ook zelf nog gerichter en actiever op zoek gaan naar kunstenaars.”

Eef: “Mensen zonder westerse kunstopleiding bijvoorbeeld. We willen niet blijven hangen bij de hoogopgeleide, witte kunstenaars. We plannen dit jaar ook projecten op verplaatsing. De partners met wie we dan samenwerken hebben vaak dezelfde kijk op inclusie. Ook als groep zijn we nog redelijk homogeen. Etnisch-culturele diversiteit zit er nog niet veel in. Dat beseffen is een eerste belangrijke stap, hier verder in evolueren de volgende.”

Stefanie De Bakker

Welke belangrijke lessen hebben jullie vanuit AmuseeVous al geleerd?

Silke: “Dat we jongeren en kunstenaars moeten blijven bevragen, bevragen, bevragen. CTY moet flexibel mee evolueren met de groep jongeren die ook elk jaar verandert. Door hen vaak te bevragen weten we waar nog groei zit en hoe we hen in dat proces zelf een rol laten spelen. We geven ook veel vertrouwen en ruimte aan de jongeren om veel zelf te doen. Openheid en werken vanuit gelijkwaardige posities vinden we belangrijk. Daarom beoordelen zij ook ons. Dit is hun project en ze mogen zeggen wat er anders moet.”

Door de jongeren vaak te bevragen weten we waar nog groei zit en hoe we hen in dat proces zelf een rol laten spelen.
Silke Leenen
AmuseeVous

En corona? Welke invloed heeft of had dat op jullie werking?

Selene: “De solo-expo van april 2020 moesten we lastminute omgooien naar een virtueel iets. Maar het werkte niet, ondervonden we. Voor de groepsexpo in de Permeke-bib in Antwerpen verruilden we de vernissage door een finissage, maar ook die moesten we uiteindelijk annuleren. En de hele zomer was er die spanning of de bib wel open zou blijven.”

Silke: “Als zoveel hard werk telkens in het water valt, begin je je af te vragen of het sop de kool nog wel waard is. Zou het OPEK-café opengaan zodat de expo’s van dit jaar konden doorgaan? We wisten het niet, maar we wilden het project ook geen heel jaar stilleggen.”

Ayala: “Vanuit kunstenaars ondervonden we immers heel veel interesse om toch nog iets te doen. Daarom wilden we dit seizoen verder gaan en hebben we gekozen voor een buitenexpo in het centrum van Leuven, eentje buiten aan Hal5 en een in een psychiatrische jeugdinstelling. Het zijn concepten die sowieso kunnen doorgaan.”

Silke: “Ook op het vrijwilligerswerk an sich had corona een grote impact. Samenkomen kan niet. We zagen elkaar veel via de zooms, maar het zijn moeilijkere tijden.”

Selene: “Daarom is nu ook het subteampje ‘intern welzijn’ ontstaan, want dat samenkomen missen we wel. Het is moeilijker voor junioren om elkaar beter leren kennen en om connectie te maken. Daar gaan we nu wat doen, zodat het gevoel van een groepje vrienden rond de cafétafel behouden blijft.”

Stefanie De Bakker

Meer weten over participatief werken met jongeren?

Lees de praktijkvoorbeelden van Het Entrepot of RADAR voor meer inspiratie.

Praktijkvoorbeeld

Jongerenparticipatie centraal bij Het Entrepot

14 dec. 2020

Jongeren de kans geven om stevig binnen of buiten de lijntjes te kleuren en hen te ondersteunen bij de ontwikkeling van hun ideeën en plannen? Het is de kern van Het Entrepot. In de werking van het Brugse cultuurhuis staat jongerenparticipatie centraal.

Meer lezen
Praktijkvoorbeeld

RADAR, ondersteunt creatief talent en cultuurprojecten

09 dec. 2020

RADAR, het nieuwe Mechelse platform dat voortvloeide uit H30 en Talentenfabriek Mechelen, ondersteunt en stimuleert creatief talent in Mechelen om te groeien en te experimenteren en verbindt dat talent met kansen in de stad.

Meer lezen