Voorlezen en talig in interactie gaan met de allerjongsten heeft bewezen voordelen. Daarom brengt Boekstart boeken in de huiskamers van gezinnen met kinderen tussen 0 en 2,5 jaar. Al 20 jaar. Feest dus! Lotte Baert, Boekstart-medewerker van Iedereen Leest, en Eline Louis, coördinator Boekstart van de stad Antwerpen, vieren mee.
Wat is Boekstart precies?
Lotte: “Boekstart is een programma van Iedereen Leest. Het brengt boeken binnen in gezinnen met kinderen van 0 tot 2,5 jaar. Dat gebeurt aan de hand van boekenpakketten die gratis verdeeld worden door de consultatiebureaus van Kind en Gezin en door bibliotheken. Ouders krijgen een eerste pakket als hun baby 6 maanden oud is en ze naar het het consultatiebureau komen. Daar wordt de ontwikkeling en gezondheid van hun kind op regelmatige tijdstippen gratis opgevolgd. In dat eerste pakket zit een groeimeter, een knisperboekje en informatie over voorlezen in.”
“Op 15 maanden volgt een tweede pakket. Dan geven de consultatiebureaus een bon mee met de ouders. Daarmee halen ze in de plaatselijke bibliotheek een peutertas op. Ze vinden er 2 mooie kartonboeken in, samen met meer informatie over voorlezen en de bibliotheek. Bibmedewerkers tonen dan ook meteen het aanbod in de Boekstart-hoek, ze vestigen de aandacht op de activiteiten voor de baby’s en peuters en maken reclame voor een gratis biblidmaatschap. Zo overtuigt Boekstart jonge ouders van de voordelen van voorlezen tijdens de voorschoolse leeftijd en leren ze hoe ze hun kleine uk best triggeren.”
Wist je dat er ook aangepaste pakketten zijn voor kinderen met een visuele of auditieve beperking?
Voorlezen aan die allerjongsten heeft een pak bewezen voordelen. Welke?
Lotte: “In de UK, waar het idee voor Boekstart is ontstaan, is er al veel onderzoek naar gedaan. Qua taalontwikkeling, maar ook op wiskundig vlak staan kinderen aan wie vroeg voorgelezen werd, verder.”
Eline: “Jonge kinderen houden van talige interactie, van het geluid van je stem, van contrastkleuren. Zo’n rustig een-op-eenmoment rond een boek is goed voor de hechting en het verbreedt de woordenschat. Een boek over de jungle bijvoorbeeld bevat woorden die je hier in het dagelijkse leven in Vlaanderen niet gebruikt.”
Wist je dat Iedereen Leest in een internationaal netwerk van Early years book gifting zit? Boekstart behoort tot de pioniers op wereldvlak met het duurzaam en systematisch gratis uitdelen van boekenpakketten voor de allerjongsten.
Iedereen Leest werkt voor dit project nauw samen met Kind en Gezin en de openbare bibliotheken. Hoe gaat dat?
Lotte: “We staan in contact met de openbare bibliotheken van de gemeentes die intekenen. Zij werken op hun beurt samen met de consultatiebureaus van Kind en Gezin en bestellen pakketten op basis van de geboortecijfers. Zo bereiken we samen ongeveer 90% van de baby’s en 50% van de peuters.”
Eline: “In de context van de stad Antwerpen verloopt het iets anders. Hier verdelen we beide pakketten op de consultatiebureaus die vaak onderdak vinden in de Huizen van het Kind. Waarom? Veel gezinnen vinden de weg naar de bib niet, ouders begrijpen de bon niet of vergeten hem. Ongeveer 85% van de peuters krijgt het peutertasje op deze manier wel mee. De uitdaging is dat we meer moeten inzetten op de link naar de bib.”
Wist je dat het voor Antwerpen alleen al over 140 000 peuter- en babypakketten gaat?
Jullie kijken verder dan de ouders, toch?
Eline: “Eigenlijk sensibiliseren, stimuleren en inspireren we elke helpende volwassene rond het kind over het cadeau dat we geven. De focus ligt op de Huizen van het Kind en consultatiebureaus, maar we werken ook samen met kinderopvang, kleuterscholen en socio-culturele partners in de wijk. Tijdens maandelijkse activiteiten in de bib doen we voor hoe dat voorlezen aan de allerjongsten gaat. Check maar eens ons vrijetijdsaanbod Boek en baby. Alles wat we doen, is erop gericht dat volwassenen het plezier en het voordeel van dat vroeg voorlezen ontdekken. Een kind zien lachen als er weer een flapje opengaat, die oogjes zien blinken als het zichzelf in het spiegeltje ziet: dat motiveert hen om te blijven voorlezen.”
Wist je dat Iedereen Leest Academie ook een (deels gratis) aanbod heeft voor kindbegeleiders omdat opleiding en professionalisering belangrijk is?
Welke evoluties zag je in die 20 jaar Boekstart?
Lotte: “Het idee is al die jaren hetzelfde gebleven, maar het draagvlak ervoor werd groter. We zijn ons allemaal meer bewust van het belang van (voor)lezen, van taalverwerving, van een rijke moedertaal op die jonge leeftijd. We beseffen dat we baby’s niet moeten onderschatten in wat ze al opvangen, begrijpen, zien en voelen.
Eline: Daardoor is ook het aanbod wat toneel, muziek, beweegsessies … betreft, erg gegroeid. Net als het boekenaanbod van uitgevers.”
Wist je dat 93,5% van de gemeentes meedoet met Boekstart? Ze delen de gratis boeken uit en engageren zich om een Boekstart-hoek in de bibliotheek uit te bouwen zodat gezinnen met jonge kinderen zich welkom voelen.
Een Boekstart-dag is zowat de hoogmis van Boekstart. Wat gebeurt er dan?
Eline: “Het is een dag in de bibliotheek die volledig in het teken van het jongste kind staat. Op heel veel plaatsen in Vlaanderen en Brussel organiseren bibliotheken een Boekstart-dag tijdens de Week van de Opvoeding in mei. Het doel is tweeledig. We bieden een breed gamma aan gratis activiteiten aan met bijvoorbeeld een fruitpap-bar, muziek en beweging. Zo proberen we de ouders binnen te krijgen die minder feeling met lezen hebben. Als ze dan binnenwandelen, ontdekken ze ook het plezier van voorlezen, want we zetten boeken in de kijker, lezen voor en informeren ouders over het belang van vroeg voorlezen. Zo dragen we de missie van Boekstart uit.”
Lotte: “Boekstart-dag kan ook de partners zichtbaar maken. Denk aan de Gezinsbond, Huis van het Kind, de kinderopvang… Als de bib hen op zo’n Boekstart-dag uitnodigt, wordt het een lokaal moment voor gezinnen met jonge kinderen met standjes van verschillende initiatieven. Iedereen Leest voorziet promomateriaal, een affiche dat aanpasbaar is aan de lokale situatie, er is een inspiratiegids Boekstart-dag, een overzicht van aanbieders van activiteiten… We proberen dus inspiratie te bieden en ondersteunend te communiceren.”
Wist je dat de achtste Boekstart-dag georganiseerd wordt op 23 mei 2026?
Waar liggen na 20 jaar nog de grootste uitdagingen?
Lotte: “De vrijwilligers van de consultatiebureaus zijn onze eerste ambassadeurs. Ze krijgen een infosessie zodat ze Boekstart, het voorlezen en de bib kunnen promoten. Maar er is veel verloop bij die vrijwilligers. Dat vereist dus voortdurende opfrissing. Daarom vragen we aan bibliotheken om minstens jaarlijks samen te zitten met de verantwoordelijke van het consultatiebureau en te checken of iedereen nog goed op de hoogte is. Die informatiedoorstroom is soms best een uitdaging.”
Eline: “Voor ons, bibliotheken, blijft het een grote uitdaging om ouders die afstand ervaren tot de bib, te bereiken en in de bib te krijgen. Net die kinderen hebben veel baat bij een taalrijke omgeving, ook in de moedertaal. We hebben daarom een anderstalige collectie baby- en peuterboeken, en organiseren anderstalig voorlezen. Onze communicatie wordt gecheckt door Klare Taal, er staan taaliconen op ons aanbod, er zijn plannetjes die de weg van het consultatiebureau naar de bib visualiseren, we werken met WhatsApp voiceberichten om ook niet-gealfabetiseerde ouders te bereiken. Het vraagt veel tijd en een constant bijleren.”
Wist je dat er plannen zijn om Boekstart ook te promoten bij andere partners in eerstelijnszorg, zoals de huisartsenpraktijken, de wachtzaal van de gynaecoloog,…?
En wat na dat pakket op 15 maanden?
Eline: “Die boeken die een gezin gratis krijgt, groeien in zekere zin mee. Peuters herontdekken vaak het materiaal. Herhaling en voorspelbaarheid vinden ze trouwens fijn. Ze halen er altijd wel nieuwe elementen uit, kunnen telkens meer benoemen. En waar ze eerst nog geen verhaalbegrip hebben, komt dat gaandeweg. Door activiteiten in de bib te voorzien, houden we het voorlezen ook warm. Bij ouders en kinderen. De bib is echt een plek waar je van kleins af aan mag en kan zijn."
Meer inspiratie?
Cultuur voor de allerjongsten
Wil je werken rond cultuur voor kinderen van 0 tot 4 jaar? In de toolkit vind je inzichten uit visieteksten en onderzoek, maar ook tal van praktijkvoorbeelden uit kinderdagverblijven, bibliotheken, musea en podiumhuizen.
Het Vertellement, verhalen die verbinden
In Gent klinken meer dan 150 talen. Met Het Vertellement komen verhalen in heel wat van die talen tot leven in de klas. Met meer dan 70 digitale voorleesfilmpjes in thuistalen zet dit project meertaligheid in de kijker.
De beste observators? Dat zijn de allerjongsten!
Karel Van Ransbeeck van Theater De Spiegel maakt al zo’n 20 jaar kunst voor en met de allerjongsten. We nodigden hem uit tijdens een sessie van de Expeditie Early Arts. Het werd een boeiend gesprek met een aantal handige tips over werken voor de allerjongsten.