Een jongerenwerking opzetten met als doel een bredere afspiegeling van de Mechelse bevolking in de zaal te krijgen. Daar werkte theater arsenaal de afgelopen jaren naartoe. Wat steek jij op van hun parcours en van de tips van Lina Lauwens, coördinator van de publiekswerking?
Actie 1: Inzetten op schoolvoorstellingen
Lina’s eerste focus lag op de schoolvoorstellingen: ‘Dat is immers de enige manier om alle lagen van de bevolking met theater te laten kennis maken. Als jongeren nooit met theater in contact komen, wordt de drempel later alleen maar hoger.’
Voor die schoolvoorstellingen werken ze samen met het Cultuurcentrum Mechelen en theater DE MAAN. Met succes. ‘Scholen melden zich vlot aan voor schoolvoorstellingen, maar wij doen wel zelf de verdeling’, zegt Lina. ‘Een leraar die voor 100 leerlingen zonder theaterervaring een heel talige voorstelling boekt? Die bellen we op en stellen we een alternatief voor. Dat loont, want zo krijg je een zaal die klaar is voor wat ze zullen zien.’
Tip van Lina: We hebben liever een mix van scholen, dan een zaal gevuld met één school. Dat laatste levert sneller onrust op en proberen we dus te vermijden.
Actie 2: Leer jongeren kennen
Al gauw bleek dat voorstellingen voor de tweede graad van het secundair onderwijs moeilijk te vinden waren. ‘Samen met DE MAAN en het Cultuurcentrum besloten we dat hiaat te vullen. Maar wie zijn die 14-, 15-jarigen die van thuis uit niet in aanraking komen met kunst en cultuur? Wat zijn hun noden? Hoe staan ze in de wereld?’ Uit die vragen is HET VLOT ontstaan.
Dat project startte met prikkelworkshops. 5 acteurs van het huisgezelschap Lazarus en van theater DE MAAN trokken naar 6 scholen, de wijkwerking van J@M vzw en OKAN After School. Eerst met een kennismakingsworkshop, nadien met meerdere workshops rond theater, tekst, dans en beeld. In eigen huis. In de scholen. In de wijken. ‘Altijd op maat van de jongeren en met als doel hen te leren kennen’, zegt Lina daarover.
Tip van Lina: Betrek bij workshops voor jongeren ook jonge artistieke coaches. Ze sluiten nog dicht aan bij de 14-jarigen en zijn nodig om met hen verbinding te maken.
Het hele prikkelproces moest leiden tot een echt vlot op de Dijle waarop ‘iets’ getoond zou worden tijdens een afsluitend moment. Voor het vlot zelf zorgden verschillende scholen. Een afdeling carrosserie spoot de tonnen van het vlot in vrolijke kleuren, een lasopleiding nam de constructies voor z’n rekening, een richting sanitair ontwierp een waterconstructie die naast het vlot water spoot en een bakkersafdeling bakte cupcakes in thema.
Aan het toonmoment op een vrijdagnamiddag in mei namen uiteindelijk 150 jongeren deel en vele andere stonden toe te kijken. Het vlot werd te water gelaten en erop en errond was een collage van de resultaten van alle workshops te zien. ‘Het was intens, maar ook heel geslaagd’, blikt Lina terug.
Tip van Lina: Door de jaren heen bouwde ik goede contacten op met leraren in diverse scholen en met jongerenorganisaties uit de stad. Dat kwam nu goed van pas.
Actie 3: Jongeren betrekken bij het maken van nieuwe voorstellingen
Door de input die jongeren tijdens HET VLOT gaven, pakte theater arsenaal de productie van de nieuwe voorstelling Faust anders aan. Lina: ‘Al tijdens de repetities gingen we met leraren en jongeren ‘inbreken’. Zo kregen we nog voor de première feedback.’
Die try-outs waren een eye-opener: jongeren liepen boos naar buiten omdat ze enkele uitspraken niet konden plaatsen. Theater arsenaal koos ervoor om de controversiële stukken er niet uit te knippen. ‘De kracht van theater is net dat je een spiegel voorhoudt, een gesprek op gang brengt en de verbeelding aanspreekt’, verklaart Lina die beslissing.
Wat ze dan wel deden? De nadruk leggen op een goede omkadering van de voorstelling. ‘Onder meer door de leraren en leerlingen voor te bereiden op de thema’s van de voorstelling. Daarvoor maken we filmpjes met mogelijke opdrachten en een blik achter de schermen. We hebben op onze website ook een pagina voor leraren waarin we handvatten geven voor een gesprek in de klas.’
En de jongeren? ‘Die spreken we ook in het echt aan voor de voorstelling. We leggen het concept theater uit, vertellen dat ze ook dingen zullen horen waarmee ze niet akkoord zijn. Dat is belangrijk, want is hun eerste theaterervaring ‘stom’, dan komen ze nooit meer kijken.’
Tip van Lina: Leraren die schoolvoorstellingen begeleiden, staan vaak niet in voor de boeking of de voorbereiding in de klas. Daardoor kunnen ze jongeren minder goed ondersteunen. Daar moeten we nog iets op vinden.
Actie 4: Gratis theaterweek HET VLOT 2.0
Na het grootse toonmoment van HET VLOT viel het jongerenluik stil wegens geen budget en geen mankracht. Het stadsfestival Construct Europe bracht tijdelijk soelaas: in hun opdracht en met projectsubsidies startte theater arsenaal HET VLOT 2.0.
‘Opnieuw gingen we aan tafel zitten met andere Mechelse organisaties die rond kunst en cultuur werken’, zegt Lina. ‘Jup! vzw bijvoorbeeld geeft ik-versterkende workshops rond improvisatietheater aan jongeren. Ze hebben een bijzondere, en voor ons aanvullende knowhow.’
Weer kwam er een voortraject met een 20-tal prikkelworkshops bij J@M vzw en OKAN After School. Daarmee bereikten ze ongeveer 100 jongeren tussen 12 en 18 jaar. Die doelgroep toeleiden naar een gratis theaterweek vol tekst, beweging, improvisatie, beeld en kostumering, was het doel.
Tip van Lina: In de wijkwerkingen merken we een grote wil, maar de jongerenbegeleiders zelf hebben geen ervaring met theater. Dan wordt het moeilijk om de jongeren er echt warm voor te maken. Daar valt voor ons nog veel te winnen.
En ja, er waren ook prikkelworkshops waar niemand op afkwam. ‘Het is niet altijd een volledig positief verhaal. Als je je daar te veel in opwindt, hou je het niet vol’, zegt Lina. ‘Uiteindelijk stroomden er ook maar 3 jongeren door. Andere deelnemers vonden ons via jup! Of via hun theaterminnende ouders. In de mix zijn we dus niet super geslaagd, al was de groep heterogeen qua leeftijd en achtergrond.’
Voor hen voorzag theater arsenaal elke middag een maaltijd. Ze aten als groep. ‘Dat zorgde al snel voor een thuisgevoel en voor verbinding.’ De eerste dag van de theaterweek mocht iedereen met interesse deelnemen. Afhaken kon dan nog. Wie op de tweede dag terugkwam, engageerde zich voor de rest van de week. Dat was de afspraak. ‘We hadden 6 afhakers en 20 supergemotiveerde doorzetters’, vertelt Lina. ’ Zij hebben uiteindelijk een voorstelling van een uur gemaakt: een wandeling door het park met verschillende scènes vol absurde personages op een vlot en langs de oevers van de Dijle.
Tip van Lina: Gratis is wel degelijk belangrijk. Bijna de helft van de deelnemers aan de theaterweek zou afgehaakt zijn als die niet gratis was. Als je iets voor het eerst wil proberen, ga je geen 150 euro betalen, toch?
Actie 5: Naar een structurele jongerenwerking
‘De jongeren van de theaterweek willen we natuurlijk niet meer lossen’, zegt Lina. ‘Het zijn goede ambassadeurs en er zitten ook wel talentjes tussen.’ Daarom nodigt ze hen via een WhatsApp-groep uit voor nieuwe voorstellingen. Bij een drankje praten ze achteraf na over de voorstelling. De jongeren geven ook feedback tijdens de tekstlezing en try-outs van nieuwe voorstellingen en sommigen gaan wekelijks naar de impro-sessies van jup!.
‘We willen de jongerenwerking echt verduurzamen, een plan op langere termijn schrijven en daarvoor structurele subsidies aanvragen. Want iedereen hier in huis voelt de waarde van die werking en wil het vasthouden. Voorlopig zitten we nog in de brainstormfase.’ Intussen leggen ze alvast een spaarpotje aan. ‘We hebben vorig jaar 2 trouwfeesten in onze locatie gehost. Dat biedt meer garantie op geld dan subsidiedossiers schrijven. Bovendien kunnen we nu ook fiscaal aftrekbare giften ontvangen voor de jongerenwerking.’
Actie 6: Ondertussen ook andere projecten
Zo is er de prospectiewerking. Lina: ‘Gastvoorstellingen kiezen we nu samen met jongeren. Dan gaan we op prospectie met een leraar en 3 leerlingen die liefst geen theaterervaring hebben. Denk je dat het zal aanslaan? Hoe zullen klasgenoten reageren? Het levert telkens waardevolle input op.’
Met één school loopt theater arsenaal sinds 3 jaar een intensiever traject. ‘Het is een school waar cultuur echt in het DNA zit’, zegt Lina. ‘Met een 15-tal jongeren van verschillende leeftijden en uit studierichtingen met een arbeidsgerichte finaliteit werken we elk schooljaar naar een voorstelling toe. Daarvoor komen ze wekelijks naar hier, tijdens de schooluren. Ze zijn dan vrijgesteld van de lessen.’ Voor dit project vragen ze een dynamoPROJECT subsidie aan. Ook via de cultuurprojecten van Mechelen kregen ze eenmalig geld. ‘Alle leerlingen hebben een rugzakje. Dat maakt het erg interessant en laat ons de realiteit van heel nabij voelen.’
Meer inspiratie voor je jongerenwerking?
Hoe kan jìj ervoor zorgen dat het van mìj is?
Jongeren zelfstandig laten creëren - hoe doe je dat? Vier richtlijnen om vrij mee om te springen.
Hoe verleiden we jongeren tot cultuurparticipatie?
Om jongeren te verleiden tot cultuurparticipatie moet je hen ervaringen bieden die hen vooruit helpen in het proces van opgroeien. Dat is, kort gezegd, de boodschap van jeugdsocioloog Maike Kooijmans, die te gast was op het publiqForum van december 2023.
Jongeren aan het roer: het verhaal van Cultuurshock bij 30CC
Ongeveer een jaar geleden kreeg Pieter Pyck de opdracht van 30CC om een participatieve jongerenwerking op te zetten. Tijdens het publiqForum nam hij ons mee in zijn verhaal en deelde hij zijn indrukwekkende verwezenlijkingen van het afgelopen jaar.