Online theater overbrengen, het lijkt bijna onmogelijk. De sfeer van de theaterzaal, de ruimte, muziek en belichting; die aspecten vallen toch grotendeels weg achter een scherm. Toch zocht hetpaleis tijdens de eerste corona-lockdown in 2020 naar alle mogelijke oplossingen om de deelnemers van hun kinderwerking de felbegeerde, wekelijkse theatermomenten te blijven bieden. Dat liep spijtig genoeg niet van een leien dakje. We gingen in gesprek met Tessa Verbruggen, artistiek/educatief medewerker bij hetpaleis. Een eerlijk interview over de obstakels van het online gaan in coronatijden.
Over hetpaleis
hetpaleis is een podiumkunstenhuis voor kinderen en jongeren, gelegen in hartje Antwerpen. Kinderen en jongeren kunnen er terecht voor verschillende creatieve workshops, kunstprojecten en voorstellingen. Het is een warme plek waar mensen en verhalen elkaar ontmoeten.
Het theaterhuis heeft een eigen, reguliere theaterwerking genaamd ‘dekapers’ met groepen per leeftijdscategorie: 8+, 10+, 12+ en 14+. Zo biedt dekapers twee reeksen aan per seizoen. In een eerste reeks kunnen kinderen en jongeren elke woensdagnamiddag gaan experimenteren als acteur, in de tweede reeks werken ze naar het toonmoment toe: een eigen festival in professioneel kader. Hetpaleis is dan twee dagen lang in hun handen: de kinderen organiseren het festival van A tot Z zelf. Zo krijgen de jonge theatermakers een goed beeld van hoe een theatervoorstelling tot stand komt.
Talentontwikkeling en wederzijdse inspiratie
Bij de kapers wordt steeds vertrokken vanuit een intensieve wisselwerking tussen professionele makers en kinderen en jongeren.
Tessa licht toe: “Bij het samenstellen van een team gaan we op zoek naar makers/acteurs die dat seizoen in hetpaleis aan de slag zijn en ervaring hebben in het werken met kinderen en jongeren. De begeleidende makers spreken de deelnemers aan als medemakers en stimuleren hen om theatraal vorm te geven aan hun eigen ideeën.”
En toen kwam corona: wat nu met de wekelijkse theatermomenten voor de kinderen? Tijdens de brainstorm werd al snel duidelijk dat ze de kinderen op een andere manier zouden moeten bereiken. Toen de lockdown inging, was de tweede reeks workshops van het jaar al enkele weken aan de gang. Er waren al verschillende makers gematcht aan de groepen kinderen. Sommige makers wilden graag enkel in hun eigen groep blijven werken, anderen wilden graag een groter draagvlak.
Blijf in uw kot spot
Uiteindelijk kwam hetpaleis met een online platform. ‘De blijf in uw kot spot’ moest de kinderen en jongeren van dekapers stimuleren van thuis uit theater te maken. Op dit platform verschenen verschillende ideeën en opdrachten om thuis uit te voeren. Ook scholen en jongeren van buitenaf konden zich uitleven op het platform. Het moest een veilige plek worden voor de kinderen om iets te kunnen creëren. Er is dan ook veel tijd besteed om het online platform goed en volgens de regels van de kunst uit te werken.
Issues met privacy, techniek en toegankelijkheid
Het team kwam toen met het idee om wekelijks een aantal opdrachten te geven aan de kinderen, die ze zouden ontvangen via mail.
Al snel trad hier een eerste probleem op rond privacy: hetpaleis mocht de contactgegevens van de kinderen niet zomaar doorgeven aan de begeleiders. En via het algemene account van hetpaleis kwamen de e-mails in de spam terecht.
Daarnaast bleek e-mail niet het juiste medium om boodschappen over te brengen naar de families die op dat moment ook in lockdown zaten.
Een aantal kwetsbare families hadden bijvoorbeeld ook geen toegang tot mail. Daarom werden er later WhatsApp-groepen opgericht voor de begeleiders die toch graag wat persoonlijker wilden werken. Hier trad alsnog het privacy-probleem op, dat opgelost werd door een medewerker van hetpaleis in de groep toe te voegen om controle te houden. WhatsApp leek zeker een beter medium te zijn om de kinderen en jongeren te bereiken, al bleef de communicatie soms nog wat moeizaam verlopen. Weer niet alle jongeren werden bereikt of lieten van zich horen.
Naast communicatie, werd de kaperwerking met nog een uitdaging geconfronteerd: Theateropdrachten uitschrijven is niet zo gemakkelijk als het klinkt. In normale omstandigheden zouden de begeleiders de opdrachten mondeling kunnen uitleggen en konden er ook meteen vragen gesteld worden als dat nodig was. Daarom was het belangrijk om een gezamenlijke taal te proberen te vinden. Door de opdrachten slim en kort te maken moesten de jongeren ook niet te lang achter hun scherm blijven zitten.
Gemis aan fysiek contact
Het gemis aan fysiek contact begon na een tijdje mee te spelen. De begeleiders maakten de opdrachten dan ook met een dubbel gevoel. Ergens is het fijn om een alternatief te kunnen bieden, langs de andere kant heb je geen goed zicht op de opdrachten en bij wie ze terechtkomen. De begeleiders hadden dus het gevoel weinig connectie te hebben met hun deelnemers.
Hetpaleis vroeg wel aan de kinderen en jongeren om hun realisaties terug te sturen maar er kwam weinig reactie. Daarom kwam hetpaleis later met het idee om postpakketjes af te leveren bij de kinderen, in het thema ‘feest in je hoofd’. In dit pakket zaten weer een aantal theateropdrachten om uit te voeren, met de bedoeling dat de resultaten teruggestuurd werden. Zo’n postpakket aan de deur brengen en toch even een kort gesprek hebben met de kinderen en de ouders, dat gaf een enorme voldoening. Het zou ideaal geweest zijn om alle pakketten persoonlijk te bezorgen. Jammer genoeg bleek dit in de praktijk niet haalbaar en werden de meeste pakketten toch met de post verstuurd.
Er werd bijna drie maanden doorgegaan met de online versie van dekapers. De bereidheid om door te zetten was er zeker, hetpaleis wou dan ook alle opties overwegen om de jonge theatermakers iets te blijven bieden, maar het merendeel van de begeleiders bleef met vragen zitten. Ze misten reactie, communicatie en daardoor ook voldoening in hun werk.
Later kwam het slechte nieuws dat het toonmoment, het festival waar de kapers heel het jaar naar uitkijken, niet fysiek kon doorgaan. Dit toonmoment en alle opdrachten die de leden kregen aan het begin van het seizoen waren geïnspireerd door de voorstelling De bevrijding van het edelhert. Rond dit thema blijven werken bleek dus ook niet meer relevant. Hetpaleis overwoog even om een online toonmoment te organiseren maar dit leek te complex te zijn.
Tessa beseft dat de moeilijkheid met het gemis aan live contact, rechtevenredig is met de complexiteit van het publiek dat hetpaleis met dekapers bereikt: “Hoe maak je een spot waarvan je hoopt dat die zo inclusief mogelijk is en dus in theorie, maar liefst ook in praktijk, door iedereen kan worden gebruikt, ongeacht de richting/school waarin het kind zit, maar ook ongeacht geslacht, etnische of culturele achtergrond, geloofsovertuiging, thuissituatie, enzovoort? In een live situatie kan je op al die verschillen en nuances inspelen door je communicatie aan te passen. Wanneer het over een online platform gaat moet je dus een taal hanteren waarin iedereen zich aangesproken voelt. Misschien is dat wel de allergrootste uitdaging”.
Meer over het diverse publiek dat hetpaleis bereikt met dekapers ontdek je in dit praktijkfilmpje.
Conclusie
Tessa: “Eigenlijk zijn wij in de vertaalslag naar het digitale vooral gestoten op het feit dat onze Blijf in uw kot spot niet het geschikte middel is om een vertaalslag te maken van onze eigen visie op dekapers naar het digitale. We zochten een gedeelde artistieke verantwoordelijkheid, maar dat werkt niet in een topdown platform.
Nu, een jaar later, vragen we ons ook af hoe we dachten om geïnspireerd te blijven of om te blijven inspireren als ook alle live voorstellingen afgelast waren. Als we even uitzoomen vanuit dekapers werking alleen, was ook veel van de culturele voeding verdwenen waar onze begeleiders op teren en waar de deelnemers ook op teren.
Ik denk dat de grootste les kan zijn dat een digitaal platform nooit op zichzelf kan staan als we het gebruiken als bemiddelingstool voor theaterworkshops.
Zo'n platform is hoogstens een klein deeltje van wat de beleving/verdieping van kunsteducatie is en als het hele culturele leven stilvalt is het als vechten tegen de bierkaai om toch culturele waarde te blijven geven. En wij ons maar afvragen waarom wij zo moe waren ;-)
Uiteraard blijven we trots: We hebben gewoon zoveel mogelijk geprobeerd, zo zien we het nu.”
Tips uit deze praktijkcase
- Zoek het juiste medium voor de juiste doelgroep. Zeker bij kinderen en kwetsbare groepen is dit niet eenvoudig. Communiceren met hen via e-mail blijkt geen goed idee te zijn. E-mails komen zwaar over en het duurt vaak even voordat je boodschap gelezen wordt en je een reactie terug ontvangt. Ook is het cruciaal om te denken aan de regels rond het privacy-beleid. Je mag niet zomaar contactgegevens van de kinderen of hun ouders delen.
- Besef dat de ouder de tussenschakel is. De communicatie tussen de kinderen en de organisatie verloopt nog vaak via de ouders. Ook bij het motiveren van de kinderen spelen de ouders een rol. Hou dit altijd in het achterhoofd.
- Maak iets dat je kan afgeven, zoals het postpakket met opdrachten, en ga het persoonlijk brengen. Dit geeft niet alleen meer voldoening voor jezelf, je weet ook dat je de kinderen en jongeren echt bereikt hebt. Dat korte fysieke contact is een persoonlijke stimulans.
- Besef hoeveel er op kinderen afkomt in zo’n situatie als een lockdown. Naast hun hobby is er ook nog het vele schoolwerk, al dan niet online. Om na een hele dag online les gevolgd te hebben, weer achter je scherm te zitten voor je hobby is niet voor iedereen stimulerend.
- Bed je digitaal platform in in een bredere werking. Zo kan het zeker zijn waarde hebben en versterkend werken voor je kunsteducatieve werking.
Meer inspiratie rond coronaproof werken
Hoe JEF omschakelde naar een coronaproof aanbod
JEF is het aanspreekpunt voor iedereen die te maken heeft met film, jeugd en nieuwe media, op school en in de vrije tijd. Net als veel andere organisaties kon JEF door de quarantaine een deel van haar aanbod niet langer laten doorgaan. Hoe maakte JEF de switch naar een coronaproof programma?
11 tips voor cultuureducatie bij een kwetsbaar publiek in tijden van social distancing
Hoe bereik je een kwetsbaar publiek met cultuureducatieve activiteiten tijdens de coronacrisis? Over dit topic organiseerde Publiq in september een online rondetafel. De bevindingen die voortkwamen uit deze boeiende uitwisseling met deelnemers uit uiteenlopende hoeken van het cultuureducatieve veld lees je hier.
6 tips voor inspirerend Grabbelpasaanbod, ook in coronatijd
Als kunsteducatieve organisatie activiteiten aanbieden voor jeugdwerkingen als Grabbelpas, hoe doe je dat in coronatijden? Muzische Workshops leerde in 2020 heel wat uit hun ervaringen. Laat je inspireren door hun tips.
Cultuurparticipatie in en na coronatijden
Cultuur- en vrijetijdsparticipatie in en na coronatijden: hoe ziet het publiek dit? Lees de samenvatting, download het volledige rapport en herbekijk de webinar.
5 tips voor een geslaagde communicatie van jouw digitaal event
Hoe maak je van jouw virtueel event een waardig alternatief van je theaterzaal? En wat zijn de ingrediënten voor een goede communicatie hiervan?
Cultuur tijdens corona: Cinema Rix wordt Radio Rix
CINEMA RIX uit Deurne is een warm, open en laagdrempelig sociocultureel ontmoetingscentrum van, voor en met de buurt. Tijdens de lockdown besloten zij om cultuur tot bij de mensen te brengen door radio te maken.