Op (boven)lokaal niveau toeleiden naar cultuur: Schoolpodium inspireert

Wat is Schoolpodium precies?

Hilde De Pessemier, programmator en verantwoordelijke bij SchoolpodiumNoord: “Schoolpodium is een uitgebreid aanbod om met de klas tijdens de schooluren aan cultuur deel te nemen. Zo willen we Brusselse kinderen tijdens de schooluren toeleiden naar kunst en cultuur(educatie). Scholen kunnen kiezen uit workshops en theater-, dans-, film- of muziekvoorstellingen.”

Hoe kadert zo’n breed cultuuraanbod binnen de opdracht van de Gemeenschapscentra?

Steffi De Cuyper, stafmedewerker bij N22, het netwerk van de 22 Nederlandstalige Brusselse Gemeenschapscentra: “Het is de opdracht van elk GC om aan gemeenschapsvorming te doen via cultuur, informatie en educatie. Schoolpodium past in dat plaatje. Het is een onderdeel van onze veel uitgebreidere scholenwerking.”

Hilde, jij pionierde met SchoolpodiumNoord over de gemeentegrenzen heen. Waar kwam het idee vandaan?

Hilde: “Toen ik 17 jaar geleden als centrumverantwoordelijke in Evere startte, kregen ook het naburige Schaarbeek én Haren net een nieuwe centrumverantwoordelijke. Als ‘groentjes’ staken we de koppen bij elkaar, want er kwam veel op ons af. De meeste GC’s hadden toen al een aanbod voor de scholen in de eigen gemeente. Maar dat verschilde sterk qua invulling. Niet elke gemeente heeft bijvoorbeeld een grote theaterzaal voor podiumvoorstellingen. Ook de knowhow van de medewerkersploeg verschilde, net als de tijd die een medewerker had om zich toe te leggen op prospecteren, scholen aanspreken enz.”

Daarom bundelden jullie de krachten en verdeelden jullie de taken.

Hilde: “Klopt, en zo was SchoolpodiumNoord geboren. Het was een echte win-win. Onze middelen werden beter benut: doordat ook scholen uit naburige gemeenten konden participeren, zat een grote zaal nu wel vol. En de scholen in de verschillende gemeentes van SchoolpodiumNoord kregen hierdoor een uitgebreider en gevarieerder aanbod.”

Steffi: “Als vertegenwoordigers van alle GC’s samen kwamen in de Commissie scholenwerking, dan zat Hilde daar voor 4 centra, de rest uit naam van 1 centrum. We zagen hoe zij daarin expertise ontwikkelde, want het was haar hoofdtaak. Andere collega’s hadden hier minder ruimte voor omdat het slechts één van hun taken was.”

Steffi: “In de lente van 2023 hebben we een go gekregen onder voorwaarden: elk GC moest meedoen, moest een minimumbedrag aan schoolpodium spenderen en er personeel voor inzetten. Toen zijn we tot 4 regio’s gekomen en hebben gefaseerd 3 mensen kunnen aannemen. Met Hilde erbij zijn er nu dus 4 programmatoren die Schoolpodium vormgeven. Ik vind het heel fijn dat het 4 Brusselaars zijn. Ze staan met beide voeten op de Brusselse kasseien en weten welke thema’s hier leven, wat het Brusselse taalniveau en het lerarentekort betekenen.”

Waar houden jullie vooral rekening mee als jullie een programma samenstellen of voorstellingen uitkiezen?

Hilde: “We waken over de artistieke kwaliteit, maar wat we willen vertellen en bereiken komt op de eerste plaats. We willen kinderen laten leren in cultuur: hen verwonderen, hun blik verruimen, hen laten groeien in expressie en empathie. Daarom bieden we de Brusselse ketjes ramen aan die een blik op voor hen onbekende werelden werpen en spiegels waarin ze zichzelf herkennen. Zo wordt cultuur(educatie) een middel om hun eigen identiteit te leren kennen, hun referentiekaders te verruimen, hun eigen kader in vraag te stellen en in gesprek te gaan daarover. Dat is exact wat Schoolpodium aanbiedt in deze diverse stad.”

Steffi: “Omkadering en herkenning zijn ook 2 belangrijke factoren. Hier in Brussel raken leerlingen snel verhit als er bepaalde taboes aan bod komen. Vermoeden we dat de voorstelling reactie zal uitlokken, dan zullen we er voorzichtig mee omspringen. Cultuur mag schuren, maar het mag geen pijn doen.”

Hilde: “Daarom proberen we de meeste voorstellingen vooraf te zien of in gesprek te gaan met de makers. Zo voorkomen we dat kinderen en jongeren het gevoel krijgen dat dit niet voor hen is of ze zichzelf niet kunnen herkennen in wat ze zien. Verder zorgen we voor een intro voor elke voorstelling waarbij we de theatercodes uitleggen. Voor het secundair onderwijs programmeren we zelfs alleen nog voorstellingen als er ook een omkadering in de klas bij kan. Liefst door een acteur, want dan beseffen leerlingen dat dat ook een mens van vlees en bloed is. Ook de leraren betrek je zo in dat bad. Ze hebben zelf niet altijd de ruimte, de interesse, de kennis om het te doen. Als de persoon die ze hebben ontmoet dan op scène verschijnt, is er meteen al een vorm van herkenning.”

Schooljaar 25-26 wordt het eerste schooljaar dat Schoolpodium in de vier regio’s operationeel zal zijn. Welke uitdagingen houdt zo’n opschaling in?

Hilde: “Een model dat organisch ontstaan is, moeten we nu vertalen naar andere mensen in andere GC’s zonder dat ze het gevoel hebben dat ze erin geduwd worden. We maakten richtlijnen, gaven tips en kant-en-klare presentaties, maar dan nog krijg je in elke regio iets anders. Ik weet bijvoorbeeld dat aanklampen en persoonlijk contact belangrijk zijn om scholen over de drempel te helpen, maar niet iedereen doet dat graag. Een introductie voor een voorstelling zal het verloop mee bepalen. Maar niet iedereen voelt zich daar comfortabel bij. De grootste uitdaging ligt dus bij iedereen, op alle niveaus binnen een personeelsploeg, betrokken houden en het belang van het project en hun rol daarin blijven onderstrepen. Zo zorgen we ervoor dat Schoolpodium niet verdwijnt in de veelheid van taken en dat iedereen het op de juiste manier blijft promoten.

Steffi: “Onze huizen zijn ook zo verschillend. Het ene lijkt op een cultureel centrum, het andere is een herenhuis. De infrastructuur verschilt, maar ook de personeelsploegen. We proberen per regio te bekijken wie de facturatie naar de scholen op zich neemt, wie de communicatie doet etc. Het zijn dus collega’s uit verschillende GC’s die Schoolpodium in een regio samen vormgeven.”

Hilde: “Als we groeien, komt er nog een uitdaging bij: we moeten financieel kunnen volgen. Dit zag ik bij SchoolpodiumNoord als effect van het succes. Eerst mocht een klas voor maximaal 5 activiteiten inschrijven, nu nog voor 3. Zelfs dan zitten we eigenlijk aan onze limiet. Meer kan niet, want cultuur is duur, al betalen scholen ook nu al tussen 3 en 12 euro per activiteit.”