Inclusief programmeren? Yes, we can!

Park Poétik speelt zich elk jaar af op de straten, de pleinen en in de parken van de Brusselse gemeenten Vorst en Sint-Gillis. Het brengt er heel diverse vormen van cultuur naar de buurt: van dans en circus tot installatie en straatfeest - alles wat verwondert, op een poëtische manier, glimlacht Pleysier. Samen met twee collega’s is Pleysier algemeen coördinator van Park Poétik, maar ze noemt zich liever ‘facilitator’.

Waarom noemen jullie zichzelf liever 'facilitator'?

Pleysier: “Omdat wij vooral zorgen voor de juiste omstandigheden waarin het ‘werk’ kan worden gedaan. Dat ‘werk’ ligt in handen van een heel diverse groep aan mensen: vrijwilligers, de artiesten, buurtbewoners en de passanten. Wij maken samenwerkingen mogelijk, proberen alles zo te organiseren dat iedereen een rol van betekenis kan opnemen en in zijn sterkte kan staan.”

Betekent dat dan dat jullie zelf het festival niet programmeren?

Pleysier: “De programmatie komt elk jaar tot stand op een heel participatieve manier, waarbij wij wel een rol spelen maar ook de professionele artiesten, vrijwilligers, de artiesten en de buurtorganisaties meespreken. De start van dat proces is onze Poétik Assembly in december: daar brengen we iedereen samen, in eerste instantie om hun dromen uit te spreken voor het volgende jaar. Elke stem, elke droom is evenwaardig - iemand die al langer bij Park Poétik betrokken is heeft niet per se een zwaarwegender stem dan een nieuwkomer. Uit die verzameling van dromen ontstaan dan werkgroepen, die de concrete lijnen uitzetten voor de volgende zomer. Naast die verzameling van dromen is ons manifest, waarin Park Poétik zijn waarden uitspreekt, altijd de toetssteen.”

“Een voorbeeldje van hoe dat gaat. Na vorige zomer bleek uit de evaluatie dat de fiestas, de meer klassieke evenementen waarbij we op één dag verschillende artiesten samenbrengen, voor de vrijwilligers zwaar wogen én dat we de mensen uit de wijk daar moeilijker naartoe kregen. Op basis daarvan hebben we besloten om deze zomer geen grote fiestas meer te programmeren, maar wel twee straatparades die door de wijk trekken. Omdat ons concept niet is dat wij mensen ergens naartoe brengen, maar wel dat wij zelf naar de mensen toekomen.”

Het manifest:

Op die manier zijn programmatie en publiekswerking bijna één: de afstand tot het publiek is zo klein dat je er bijna geen bijzondere werking voor moet opzetten.

Pleysier: “Ja, al moet ik benadrukken dat de kwaliteit van onze programmatie streng wordt bewaakt, verankerd is in ons manifest en keer op keer gecommuniceerd. De participatieve besluitvorming kan dus ook als je programma heilig is. (lacht) Maar dat de publiekswerking daar zo dicht bij aansluit komt natuurlijk ook omdat wij werken in de openbare ruimte, het festival geheel gratis is en op die manier extreem toegankelijk voor buurtbewoners. We kennen de buurt ook goed, we weten bijvoorbeeld dat we in de zomer voor 16u geen activiteiten moeten opzetten, omdat de mensen maar buiten komen in de avond. We denken heel goed na over waar onze publieken zich bevinden op welke momenten. Maar onze vrijwilligers zijn eigenlijk onze belangrijkste ‘publiekswerkers’. Zij zijn zeer divers qua leeftijd en achtergrond, ze spreken soms verschillende talen, zijn vaak sleutelfiguren in de buurt en bemiddelaars op het terrein. Zij hebben het meeste contact met het publiek.”

“Wij denken eigenlijk nooit in de klassieke organisatiestructuren als ‘programmatie’ of ‘publiekswerking’. Het werkt voor ons beter om te denken in rollen die kunnen wijzigen en flexibel zijn. Vrijwilligers kunnen bij ons het volgende jaar iets artistieks komen doen, artiesten kunnen zich opwerpen als vrijwilliger, buurtwerkers of buurtbewoners kunnen komen met artistieke initiatieven, enzoverder.”

Dat klinkt alsof het bij Park Poétik allemaal erg organisch stroomt, maar veel organisaties zijn misschien bang dat die participatieve aanpak juist de dingen vertraagt.

Pleysier: “Eigenlijk valt dat mee. De krijtlijnen zijn zeer duidelijk. Ons manifest is een heldere toetssteen, en juist die helderheid biedt ruimte om flexibel te zijn en te experimenteren met programmatie. We hanteren ook duidelijke technieken en methodologieën om elke stem in de Assemblee te horen, zoals deep democracy. Het feit dat er zoveel stemmen betrokken zijn bij de programmatie vind ik zelf superinteressant. Er komen niet altijd de evenementen uit die ik zou verkiezen, maar de argumentatie van anderen helpt me om zelf op een andere manier naar die voorstellen te kijken. Bovendien zorgt deze manier van werken voor een gedragen festival. Mensen komen graag, en ze komen ook terug. Ze blijven soms jaren hangen (lacht)."