Abdelkader Benali: Welke rol kunnen boeken en lezen spelen in onze persoonlijke ontwikkeling?

De tips van Abdelkader Benali vanuit zijn persoonlijke ervaring:

• Of je maatschappelijk slaagt of niet wordt in grote mate mee bepaald door de de grootte van je woordenschat. Er ontstaat een enorme kloof tussen kinderen die een woordenschat hebben van 1000 woorden en kinderen met een woordenschat van 2000 woorden.
  
• Een eerste contactmoment met een echte schrijver, zorgt voor bewondering en prikkelt de liefde voor taal
• Cruciaal dat leerkrachten op school de tijd blijven nemen om voor te lezen aan hun leerlingen
• Vertellen speelt een cruciale rol in de leesbeleving. Spoor kinderen aan om te vertellen over hun leven en verbreed hiermee hun woordenschat. Liedjes zingen of vragen om een verhaal na te vertellen stimuleren een enorme wisselwerking.
• De rol van de bibliotheek is enorm belangrijk! Boeken lenen heeft een grote, geweldige betekenis: het binnenkomen in de bib, ruiken, zien en zelf een boek mogen uitkiezen doet heel veel met een kind.
• De rol van de bibliothecaris is ook heel belangrijk! We keren langzaamaan terug naar de klassieke rol van de bibliothecaris: als leesmaatje, als hulp, als iemand die in het overweldigend aanbod van boeken kan weten welk boek bij welke lezer past, als begeleider.
• Laat de kinderen kennismaken met schrijvers die iets met hen gemeen hebben, zoals bijvoorbeeld afkomst, zodat ze zich ergens kunnen in herkennen.
• Elke klein stapje om het cultureel kapitaal van de samenleving te vergroten helpt. Het is daarom enorm waardevol om zelfs maar één individu te inspireren of bij iemand het zaadje te planten dat lezen/literatuur/taal ook iets voor hen is.
• Ga op zoek naar drempels en angsten van doelpubliek en probeer deze weg te halen. Muziek, literatuur, poëzie zijn bijvoorbeeld fantastische manieren om binnen te geraken in het hoofd van jongeren, maar er heersen wel enkele drempels zoals angst of onwennigheid.
• Zoek naar bruggen binnen de eigen leefwereld van je doelpubliek van waaruit je een opstap kan maken naar andere literatuur/teksten. Een voorbeeld: van ‘slam poetry’ vertrekken om uiteindelijk over te schakelen naar materie over Paul Van Ostaijen.
• Bij jongeren: zet hun verbeelding aan het werk vanuit connectie met hun eigen leefwereld. Laat hen uit zichzelf verhalen vertellen, de taal van zichzelf maken, hun eigen taal gebruiken. Dit levert vaak een veel boeiendere dialoog op over taal en boeken dan wanneer je zelf iets aanbrengt.
• Jonge kinderen kan je dan weer spelenderwijs met taal laten kennismaken. Denk aan podcasts, CD’s, muziek, prentenboeken, strips.

• In het bezig zijn met verhalen kunnen jongeren die het moeilijker hebben aansluiting vinden voor wie ze zijn. Cultuur lijkt soms nog de enige plek te zijn die niet beladen is, die niet meteen a priori wordt afgewezen door de jongeren. Luisteren en vertellen aan elkaar is een plek geworden waar we nieuwe vormen ontdekken van burgerschap, waar we kunnen praten over elk onderwerp.
• Laat als bibliotheek zien wat je kan betekenen voor de samenleving. Transformeer je bib tot clubhuis, café, leeshoekje, kindertafel, workshop, lezingen,... Er zit veel potentieel in een gebouw dat eigenlijk het huis van de wijk of zelfs van de stad is. Spreek overheden aan. Onderzoek hoe je zo veel mogelijk mensen kan warm maken voor een bezoek aan de bib.
  
• Wees ontvankelijk voor de ander. Durf luisteren. Anderstaligen ervaren heel vaak schaamte. Ga hierover in dialoog en probeer deze gevoelens te verzachten en een veilige omgeving te creëren aangepast aan je doelpubliek. Denk maar aan werken met een mengeling van moedertaal en nieuwe taal.
• Educatie op school is zeker niet altijd voldoende. Probeer ook kwetsbare kinderen en jongeren buiten die onderwijscontext te bereiken.
• Doorbreek de elitaire connotatie die een bibliotheek soms lijkt te hebben. Decentraliseer de grote bibliotheken en zet in op buurtbibliotheken zodat deze echt bij een wijk horen. Geef de bibliotheek meer invullingen dan enkel het uitlenen van boeken.
• Communicatie is key! Hoe zet je je bibliotheek neer? Is de samenstelling van de medewerkers een juiste weergave van de samenleving? Voelt iedereen zich vertegenwoordigd? Zet ik in op bekende gezichten uit de wijk? Hoe trek ik de scholen naar de bibliotheek? Lezing geven in de bib?
• Ontmantel het idee dat enkel dikke boeken lezen de leeservaring kan bevorderen. Alles wat met taal te maken heeft is cruciaal in de ontwikkeling van taalbeleving: spreken, zingen, horen, spelen, tekenen,... Het idee dat op school gezegd wordt dat ‘strips lezen niet écht lezen is’ is zo ontzettend verkeerd. Leesplezier moet op de eerste plek staan, niet het niveau of de manier waarop. Lezen is lezen. Oefenen is oefenen. Interactie tussen tekst en beeld is lezen!