ART BASICS for CHILDREN ontwerpt creatieve leeromgevingen via participatieve ontwerpprocessen

Van een wit blad naar een uitnodigende plek

Al van bij de start van de organisatie denkt het Brusselse ABC graag mee als de inrichting van een klas-, speel- of leerruimte op de agenda staat. “Niet door een catalogus van meubels open te slaan, wel via een participatief ontwerptraject”, zegt Wim De Graeve, zakelijk leider van ABC en verantwoordelijk voor alle projecten rond creatieve leeromgevingen en de begeleidingen van teams. “Zo maken we er een omgeving van waar kinderen en hun begeleiders op een open manier de wereld van de kunsten kunnen ontdekken.”

Samen met de mensen die er werken

“Tijdens zo’n ontwerptraject hebben we gesprekken met iedereen. Van begeleider tot coördinator. Ik vind het belangrijk dat de directeur er ook bij zit en luistert, om te tonen dat wat de medewerkers zeggen ertoe doet. Zo’n voortraject om tot een definitief plan te komen, loopt gemakkelijk een half jaar. Dan zien we elkaar ongeveer elke maand. We geven bewust tijd om de veranderingen te bediscussiëren.”

“Samen creëren we een soort canvas waarbinnen de begeleiding creatief aan de slag kan gaan en zelf thema’s naar voor kan schuiven. Een goed prikbord en een manier om mooi een boek te kunnen presenteren, zijn daarvoor vaak al voldoende. Want als de ruimte en de begeleiding op hun gemak zijn, dan hebben kinderen niet veel nodig.”

Focus op bewustwording bij de begeleiders

Tegelijk loopt er een meer ‘pedagogisch’ coachingstraject voor de medewerkers van de organisatie. “We benoemen het niet graag zo”, zegt De Graeve, “want het klinkt zo schools. Het draait erom een momentum te creëren. Als medewerker krijg je vaak maar één keer in je carrière de kans om je werkruimte te herdenken. Grijp die kans, doe je inbreng, zeg ons wat en hoe je het wil. Het hele ontwerpproces gebruiken we om het eigenaarschap van de dagelijkse medewerkers te verhogen.”

“Met allerlei vragen inspireren, coachen en begeleiden we het team om in hun nieuw ingerichte ruimte creatief met kinderen aan de slag te gaan. In die gesprekken hebben we het over de kwaliteit van het speelgoed. Of over de inhoud van hun functie als begeleider. Een televisie is daarvoor een goede aanleiding. Moeten ze niet net dingen aanbieden die kinderen thuis niet hebben? Welke verantwoordelijkheid hebben ze naar de kinderen, de ouders en zichzelf toe? Zulke discussies gaan we aan.”

Een voorbereide en verbindende omgeving

“Een standaardrecept hebben we niet. De realiteit op die ene plek bepaalt het resultaat. Willen ze de roze Barbiebus met poppen houden omdat het vaak tot mooi spel leidt? Dan voorzien we daar een plek voor zodat die niet onder een tafel weggestopt moet worden. Als het geen plek heeft, dan is het slecht gepland of is het er achteraf bij gekomen. We counteren een allegaartje van gekregen en goedkoop aangekocht speelgoed graag met orde, netheid, structuur en harmonie.”

“De omgeving waarbinnen je kinderen en jongeren uitnodigt om creatief aan de slag te gaan, moet volgens ons immers voorbereid, doordacht en uitnodigend zijn. De ander welkom heten, is misschien wel het belangrijkste dat we proberen te faciliteren. Vergelijk het met een theateracteur. Als die niet voorbereid op scène komt of de scène is niet klaar, dan heb je een probleem. En als je thuis vrienden ontvangt, dan ga je toch ook stofzuigen?”

“Net daarom zal ik ook altijd een keukentafel voorstellen. Niks werkt zo verbindend en uitnodigend. Het is belangrijker dan pakweg de speel-, beweeg-, lees- of poppenhoek. Wie heeft trouwens ooit gezegd dat die hoekenwerking moet? Niemand. Je moet die aspecten van spel kunnen aanbieden, maar dat hoeft niet in een aangeklede, specifieke hoek te staan. De industrie heeft dat ervan gemaakt.”