Wat is Hop Up precies, Eva?
“Hop-up is een pop-up speelomgeving die om het even waar kan opspringen en daar speeluitdaging voor kinderen geeft. Met moduleerbare, levensgrote elementen creëren ze er hun eigen speelomgeving. Een kasteel of grot? Werkelijk alles kan.”
Hoe ziet het er concreet uit?
“De basis zijn de hoppers. Dat zijn grote, trapeziumvormige bouwblokken. In combinatie met andere materialen zoals doeken en verbindingselementen, de fixers, leiden die tot eindeloos veel variaties of constructies. In sommige hoppers zitten cirkelvormige uitsnijdingen. Die fungeren als doorgang, maar je kan er ook koepels in klikken zodat je er een onderzoekstafel van kan maken.”
“Het kan alles worden wat we maar willen”
Wat was de aanleiding om met de ontwikkeling van Hop Up te starten?
“Het Boa-decreet (decreet Buitenschoolse Opvang en Activiteiten) rond buitenschoolse opvang en activiteiten stuurt sterk aan op samenwerking en meer gedeeld ruimtegebruik. Fijn, maar ruimtes delen, betekent vaak ook dat je ze niet permanent op kindermaat kan inrichten. Denk bijvoorbeeld aan naschoolse opvang in een turnzaal. Of aan een cultureel centrum dat op woensdagnamiddag activiteiten voor kinderen wil organiseren. We vroegen ons met Blenders vzw af hoe we dat konden faciliteren, hoe we daar snel en eenvoudig een krachtige speelomgeving die ook rust en geborgenheid biedt, konden voorzien.”
“Daarnaast was er de drijfveer om kinderen terug meer vrije speelkansen te geven, want dan ontpoppen ze zich tot krachtige onderzoeker en vindingrijke architecten, moeten ze samenwerken, ruzies oplossen… Dat is belangrijk voor hun creatieve en sociale ontwikkeling.”
Hoe hebben jullie de ontwikkeling aangepakt?
“De pedagogiek van Reggio Emilia was een grote inspirator. Die stelt dat kinderen elkaars eerste pedagoog zijn. Nieuwsgierig en vindingrijk als ze zijn, zijn kinderen continue de wereld om zich heen aan het onderzoeken. Daarbij stuwen ze elkaar voort met hun ideeën en gebruiken ze wel 100 talen.”
“Wij als docenten, begeleiders, kunstenaars zijn maar tweede pedagoog. De ruimte, de inrichting, de materialen die we aanreiken, komen op de derde plek. Ook die hebben dus veel invloed op hoe kinderen zich in hun spel ontplooien. Met die wetenschap in het achterhoofd hebben we 2 jaar een co-creatieve fase met kinderen, kunsteducatieve organisaties, buitenschoolse opvang en scholen doorlopen. Ook de afdeling productontwikkeling van de Universiteit Antwerpen en een professioneel bureau waren erbij betrokken. Die laatste was nodig om het idee concreet vorm te geven.”
Blenders VZW
Blenders vzw zet in op innovatie en co-creatie op verschillende sociale domeinen. Dat doen ze onder meer in de leefwereld van kinderen en dus in de buitenschoolse opvang. Hun rol gaat verder dan het leveren van pedagogisch ondersteuning. Ze bekijken ook welke innovaties nodig zijn om kinderen een kwaliteitsvolle vrije tijd te laten beleven. Daarnaast is Blenders vzw ook actief op domeinen als sociale en digitale inclusie, ecologie…
Eva Maréchal is de projectmanager van Hop Up, ze is antropoloog en filosoof van opleiding. Ze werkt 9 jaar voor Blenders vzw en was eerder aan de slag bij o.a. het MAS en Kunst in Zicht. Ze is overtuigd van het creatief potentieel van kinderen en het belang van vrij spel.
Al die invalshoeken en inzichten leidden tot een tof concept en prototype. Maar productieklaar was het nog niet.
“Klopt. De grootste vragen en uitdagingen kwamen toen pas. Hoe kunnen we Hop Up duurzaam produceren met de grootste zorg voor kwaliteit en veiligheid? Daar hebben we toch wel een extra jaar onderzoek rond verricht. Uiteindelijk zijn we doorgegroeid naar een sociale onderneming die duurzaam wil blijven investeren in meer vrije speelkansen voor kinderen.”
“Het betekent dat we alle onderdelen lokaal in Vlaanderen produceren. Waar mogelijk werken we samen met bedrijven in de sociale economie. Daarnaast maakten we afspraken met kleine familiebedrijven over de grondstoffen en onderdelen die we later zullen recycleren en upcyclen.”
Heb je tips voor andere aanbieders die iets voor deze doelgroep willen doen?
“Less is more, zou ik zeggen. Hou je als volwassenen in om zelf te veel te willen sturen. Geef kinderen de touwtjes in handen. Ga dus op zoek naar open einde materialen én activiteiten, die minder voorgeschreven zijn. Durf ook af te stappen van het idee van aparte leeftijdsgroepen. Voor kinderen is het soms net rijker om met verschillende leeftijden door elkaar te spelen. Oudere kinderen nemen dan andere rollen op en jongere kinderen verrijken hen met hun verbeelding.”
6 troeven van Hop Up
Volgens Eva Maréchal
1 “Het is een ‘open einde’-speelomgeving: de materialen schrijven niet aan kinderen voor wat ze zijn of waarvoor ze dienen. Dat vullen kinderen vanuit hun fantasie zelf in. Zo stimuleert het hun creativiteit.”
2 “Het is een heel ruimtevullend iets, dat toch ook compact op te bergen valt. Alle materialen passen op één kar.”
3 “Hop Up past in verschillende situaties waarin de eigen infrastructuur niet uitdagend genoeg is voor kinderen. Een cultureel centrum dat voor en na een voorstelling kinderen wil ontvangen? Een theatergezelschap dat in een lege, zwarte repetitiezaal met kleuters aan de slag gaat? Een kunsteducatieve organisatie die de gewenste sfeer en setting in een lege turnzaal wil creëren? Ook voor hen is dit dankbaar materiaal.”
4 “Kinderen kunnen het zelf opzetten en opruimen omdat het licht materiaal is.”
5 “Het is geschikt voor kinderen tussen 2,5 en 12 jaar. Jongere kinderen zetten eenvoudig de hoppers vast met de fixer, een grote wasklem. Oudere kinderen kunnen echt in de hoogte bouwen door samen te werken en met heel andere, uitdagendere verbindingstechnieken te experimenteren.”
6 “Hop Up heeft geen felle of genderspecifieke kleuren zodat het geheel rust uitstraalt.”
KRAAIENNEST: muzische inspiratie binnen handbereik
KRAAIENNEST is een uniek digitaal platform voor de buitenschoolse opvang. Kunsteducatoren ontwikkelden er artistieke, kunsteducatieve en kunstzinnige spelactiviteiten op maat van BKO-begeleiders. Luk Lenoir is stuurman van dienst en doet het nieuwe initiatief van Kunst in Zicht uit de doeken.
Curiosa
Barokmuziek in een kinderdagverblijf? Theater De Spiegel maakte het mogelijk in samenwerking met de Dienst Kinderopvang van Stad Antwerpen. Ontdek het verhaal van Curiosa.
Tafelmuziek
Ontdek hoe Musica samen met kinderdagverblijven aan de slag gaat om muziekprikkels te bieden aan de allerjongsten.