Vandaag zijn digitale vaardigheden belangrijker dan ooit. Een heleboel diensten worden digitaal aangeboden, van het boeken van concerttickets tot het invullen van een belastingbrief. Vaak leeft de overtuiging dat vooral jongere generaties deze vaardigheden vanzelf bezitten, maar is dat wel altijd zo?
Joke Van Dyck (VVSG) en Mattia De Pauw (Mediawijs) benadrukken tijdens hun sessie op het publiqForum 2024 dat digitale inclusie een voorwaarde is om volwaardig te kunnen deelnemen aan de samenleving en vlot te kunnen participeren aan cultuur en vrije tijd.
Mattia De Pauw is bij Mediawijs actief rond het thema digitale inclusie. Hij is betrokken bij diverse projecten, waaronder Iedereen Digitaal.
Joke Van Dyck is projectmedewerker digitale inclusie bij de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten.
Wat is digitale inclusie?
Digitale inclusie betekent het nemen van maatregelen om te voorkomen dat mensen worden uitgesloten door de digitalisering van de samenleving. Het is de tegenhanger van digitale uitsluiting en omvat vier belangrijke pijlers:
1. Toegang tot digitale middelen. Voor digitale inclusie is toegang essentieel: iedereen moet beschikken over een geschikt toestel en een internetverbinding. Denk aan publieke computers of gratis wifi in openbare ruimtes. Zonder deze basisvoorwaarden is digitale participatie onmogelijk.
2. Digitale competenties ontwikkelen. Digitale vaardigheden zijn meer dan technische kennis: mensen die hiermee worstelen, de zogenaamde digistarters, hebben ondersteuning nodig, vooral bij nieuwe toepassingen. Dit zegt niets over iemands algemene digitale maturiteit, maar benadrukt de nood aan begeleiding, individueel of in groep. Kennis: weten hoe iets werkt. Vaardigheden: bijvoorbeeld het gebruik van een muis. Attitudes: willen en durven leren.
3. Een ondersteuningsnetwerk. Een toegankelijk netwerk waar mensen met digitale vragen terechtkunnen, is cruciaal.
4. Digitaal inclusieve dienstverlening. Inclusie begint bij het ontwerp: inclusion by design. Diensten moeten toegankelijk en gebruiksvriendelijk zijn, zonder onnodige drempels. Voorbeelden zijn goed leesbare websites voor blinden of ondertiteling bij video's voor slechthorenden.
Wat kun je doen om meer digitaal inclusief te zijn?
Inzetten op digitale prikkels
Digitale prikkels zijn een laagdrempelige manier om mensen spelenderwijs te betrekken bij digitale activiteiten. Ze zijn vrijblijvend en kunnen gemakkelijk geïntegreerd worden in bestaande initiatieven.
Praktische tips om digitale prikkels in te zetten:
- Speel in op de interesses van de doelgroep.
- Werk samen met anderen.
- Spreek mensen proactief aan, maar vermijd druk.
- In Roeselare werkt E-inclusie samen met partners zoals Saamo en Digipunten om digitale tools in hun beleid en activiteiten te integreren.
- Een ander voorbeeld van een digitale prikkel is de Leessimpel-app, die informatie toegankelijk maakt. Ook een QR-code kan werken, maar zorg steeds voor een niet-digitaal alternatief.
- Zelfs kleinere verenigingen zoals OKRA Temse kunnen aan de slag, bijvoorbeeld met een virtuele wandeling naar Compostela via Google Maps.
Digitale prikkels hoeven niet veel tijd of energie te kosten, maar maken een groot verschil.
Een inspirerend voorbeeld is ARhus, waar e-inclusiemedewerker Sandra digitale tools inzet voor inclusie en leesbevordering. Voorbeelden zijn:
- Een app die complexe taal omzet in eenvoudige woorden.
- Initiatieven zoals een poëzie-puzzel (een foto omzetten in een gedicht) of een digitale kamishibai voor kinderen.
- Google Lens-opdrachten tijdens de lunch, voor wie wil.
Doe een beroep op Digihelpers
Een digihelper is een vrijwilliger of professional die mensen ondersteunt bij digitale vragen. Een belangrijke valkuil is om problemen zelf op te lossen of taken over te nemen. Het is essentieel om mensen de tijd te geven om zelf te oefenen en om geduldig te blijven.
Digihelpers zijn vaak actief in digipunten, waar ze niet alleen anderen helpen, maar ook sociale contacten opdoen.
Professionele medewerkers, bijvoorbeeld in bibliotheken, kunnen deze rol ook vervullen vanuit hun dagelijkse taken. De ultieme tip voor een goede digihelper? Durf door te vragen om de echte nood of het onderliggende probleem te begrijpen.
Andere methoden voor digitale inclusie
Symbolenwijzer: Een handig boekje, beschikbaar in meerdere talen, waarmee je digitale symbolen zoals opslaan, afdrukken of kopiëren kunt herkennen en uitleggen. Download het via www.digitaleinclusie.be.
Warm doorverwijzen: Stuur mensen met vragen over digitale toepassingen of problemen met hun laptop door naar een digipunt, waar een digihelper hen kan ondersteunen. Vind digipunten via digibanken.vlaanderen.be.
Zelf organiseren: Plan een workshop, lezing of evenement, bijvoorbeeld tijdens de Digitale Week, die in 2024 plaatsvond van 2 tot 10 november. Dit kan variëren van kleine workshops tot grote evenementen rond AI. Ook in 2025 wordt een nieuwe Digitale Week georganiseerd.
Digistarters bereiken: Werk samen met sociale organisaties om de doelgroep te bereiken. Inspiratie en praktische tips vind je in de handleiding Digistarters bereiken.
Meer informatie en hulpmiddelen:
- Handleidingen en beleidstools op digitaleinclusie.be.
- Nieuwsbrieven van VVSG en Mediawijs.
- Inspiratie via de LinkedIn-pagina’s van deze initiatieven.
Met deze methoden en tools zet je concrete stappen richting digitale inclusie!
Dit was het publiqForum 2024
Op 3 december 2024 waren bijna 300 collega’s aanwezig op het publiqForum in Brussel! Het was een dag bomvol inspiratie, uitwisseling en boeiende praktijkverhalen.
Inclusieve communicatie in de UiTdatabank: 5 goede voorbeelden
We geven je 5 tips om je activiteiten in de UiTdatabank op de meest uitgebreide manier te communiceren.
