Al enkele jaren slaan bibliothecaris Anneke Verbeeke, hoofdkinderbegeleidster Lindsay Vanachter en verantwoordelijke Helga Lerinckx de handen in elkaar om baby’s, kruipers en peuters te laten proeven van taal. De bib heeft een babywerking, er zijn vormingen rond baby- en peuterboekjes en activiteiten voor de allerkleinsten. Maar vooral werken de drie intensief samen rond Boekstart.
Wat is Boekstart?
Met Boekstart laat Iedereen Leest (groot)ouders en de allerkleinsten samen genieten van boeken. In samenwerking met de consultatiebureaus van Kind en Gezin, bibliotheken en lokale partners worden boekenpakketten samengesteld. Wanneer ouders met hun baby van zes maanden naar het consultatiebureau gaan, ontvangen ze een eerste Boekstart-pakket met een boekje en informatie over voorlezen en hun lokale bibliotheek. Op vijftien maanden krijgen ze een uitnodiging om een tweede Boekstart-pakket af te halen in de lokale bib.
Hoe kreeg jullie samenwerking verder vorm door Boekstart?
Verbeeke: “Tijdens een Erasmus+ project in Göteborg deed ik inspiratie op om gezinnen te stimuleren om met hun kleinsten te lezen. De hele omgeving van het jonge kind is er in Göteborg op gericht om gezinnen uit te nodigen om met boekjes aan de slag te gaan. Dat triggerde mij om Boekstart aan te bieden in de Ukkelse kinderdagverblijven. De aanpak moest bescheiden blijven omdat er geen Ukkelse praktijk van Kind & Gezin of Huis van het Kind is. Bijgevolg zocht ik contact met twee crèches waarmee ik voorheen al contact had.
Vanachter: “We proberen geregeld bezoekjes te brengen aan de bibliotheek. We ontlenen materiaal of gaan langs als er activiteiten zijn specifiek voor de allerjongsten. In de kinderopvang hebben we een kleine bibliotheek ingericht, met boekjes voor elke leefgroep. Omdat boeken erg duur zijn, vullen we die huisbibliotheek verder aan met boeken uit de
openbare bib. Zo zijn er altijd boeken voorhanden als we rond bepaalde thema’s werken. Boekstart was een volgende, logische stap. Toen de bib ons vroeg voor het project, zijn we met veel plezier ingegaan op hun vraag.”
Verbeeke: “We bedachten een pragmatische, ‘out of the bib’ aanpak. De bibmedewerker komt twee keer per jaar in de crèche langs. Samen met de begeleiders delen ze aan de ouders boekpakketjes uit, leggen het project Boekstart uit en maken een praatje. Tijdens die uitdeelmomenten lezen we ook voor aan de kinderen.”
Lerinckx: “We leggen nooit de nadruk op een bezoek aan de bib. Het is geen voorwaarde om een van de peuterpakketjes te krijgen. Niet alle ouders geraken zomaar over de drempel.”
Wat maakt het eerste contact in het kinderdagverblijf zo belangrijk?
Lerinckx: “Doordat ouders het voorleesmoment meemaken, zien ze hoe geboeid hun kinderen luisteren. Ze stellen vast hoe fijn de kinderen dit vinden, en dat vormt een stimulans om zélf naar de bib te komen. Tijdens zo’n momenten leren ze ook hoe je kan voorlezen.”
Vanachter: “De eerste kennismaking in de vertrouwde omgeving van het kinderdagverblijf verlaagt de drempel voor een later bibbezoek. Ouders die na de uitdeelmomenten langsgaan in de bib, herkennen al een gezicht.”
Waarom vinden jullie het belangrijk om cultuuraanbod te hebben voor kinderen?
Vanachter: “Het is belangrijk om tegen de kleintjes te praten, hoe klein ze ook zijn. Toch is dat niet voor elke begeleider vanzelfsprekend. Via boekjes lukt het wel, op een laagdrempelige manier. We stellen ook vast hoeveel succes het voorlezen heeft bij de kinderen, hoe leuk ze het vinden.”
Lerinckx: “Een bibliotheekbezoek of een bezoek in de opvang breekt de dagelijkse routine. De boekjes zijn intern een handig instrument. Als er een moment is waarop de kinderen lastiger zijn, krijgen we hun aandacht door samen te lezen. Het is leuk om vast te stellen dat sommige ouders ook thuis voorlezen. Het wordt snel duidelijk welke kinderen het fijn vinden of die gewoonte meekrijgen van thuis.”
Waar botsen jullie tegenaan?
Lerinckx: “We botsen vooral op praktische obstakels. Van zodra er personeel afwezig is, wordt het heel moeilijk om een bezoek aan de bibliotheek te plannen.”
Vanachter: “Om de verplaatsing makkelijker te maken, kochten we dubbele kinderwagens aan. We kregen er ook een van ouders met een tweeling. Verder moet je er als team voor open staan en je echt willen engageren. Anders heeft het geen zin.”
Bemoeilijkt de specifiek talige context van Ukkel de samenwerking niet?
Lerinckx: “Omdat de boekjes met afbeeldingen en vrij eenvoudig zijn, kunnen de Franstalige ouders ook in hun moedertaal voorlezen. Maar veel Franstalige ouders willen juist hun kind Nederlands laten leren door hen naar een Nederlandstalige opvang te brengen. Zij staan er dus sowieso voor open om aan de slag te gaan met Nederlandstalige boekjes. Los daarvan gaat het eerder om de interactie met het kind, niet om het lezen zelf.”
Hebben jullie tips voor andere kinderdagverblijven?
Lerinckx: “De samenwerking met de bib is organisch gegroeid. Zie het niet onmiddellijk te groot, start klein en groei verder. Hoe groter je het ziet, hoe moeilijker de praktische kant.”
Vanachter: “Omdat boekjes erg prijzig zijn, kunnen we de kinderen niet vrij laten spelen met de betere exemplaren. We proberen hen te leren om er respectvol mee om te gaan, maar dat heb je niet altijd in de hand. Om ze toch spontaan in de boekenhoeken te laten spelen, gaan we op zoek naar goedkopere boekjes. De bib organiseert nu en dan een uitverkoop of we kijken rond op de rommelmarkt. Als we ergens boekjes kunnen krijgen, zijn we vragende partij. ”
De boeken van de bibliotheek laten we niet tussen de kindjes liggen, die gebruiken we samen met hen. Al geeft de bib aan dat het geen ramp is als er eentje beschadigd is. Ze hebben liever dat ze gebruikt worden, dan dat ze gloednieuw terugkomen.
Anneke, heb jij nog een tip voor andere bibliotheken?
Verbeeke: “Lezen draait niet om het boek alleen, maar om alle mogelijke activiteiten errond: snoezelen, voelen, zingen, dansen, bewegen, ruiken, … Een ouder of begeleider kan bij het lezen een prikkelende omgeving creëren met aandacht voor alle zintuigen.”

Kunstendag voor Kinderen: een agenda op maat van jonge kunstfans
Jonge kinderen en hun familie van kleins af aan warm maken voor kunst, dat is de missie van Kunstendag voor Kinderen! Hierbij hoort uiteraard een agenda op maat bomvol activiteiten.
Cultuureducatie in het Industriemuseum
Het Industriemuseum in Gent omschrijft zichzelf als een kindvriendelijk doe-museum. Hoe pakken zij hun werking voor de vrije tijd aan? Hoe geven ze dat doe-museum vorm?

“Denk bij elke activiteit zo inclusief mogelijk”
Veel musea streven er vandaag naar om een breed en inclusief publiek te ontvangen. Maar hoe begin je daaraan in het geval van de allerkleinsten: baby’s en peuters? Het Gentse Museum Dr. Guislain zocht naar een partner die op dat vlak bulkt van expertise: een kinderdagverblijf. Lees hier hun ervaringen - en hun tips.