Het gesprek vertrok vanuit de vragen van de jongste dansers bij Moving Ground vzw.
“Als ik dans, voel ik me rustiger. Is dat bij iedereen zo?”
Maike Kooijmans - jeugdsocioloog: “Velen ervaren een ontspannen en rustig gevoel tijdens het dansen. Bij anderen ontstaat er nieuwe energie of soms net stress door moeilijke pasjes of een uitdagende choreografie. Er zijn dus verschillende effecten die dans teweeg kan brengen. Gelukkig is er een groot aanbod aan dansstijlen waaruit je kunt kiezen. Er is natuurlijk ook een verschil tussen vrij dansen voor jezelf of optreden voor een publiek bijvoorbeeld.
Peter Adriaenssens - voormalig kinderpsychiater: “Spreken vanuit de ik-vorm is een essentieel element bij deze vraag: iedereen ervaart het anders en dat is nu net het mooie ervan.”
“Hoe komt het dat ik me met dans beter kan uiten dan met woorden?”
Peter: “De dingen die overdag moeilijk zijn; gesprekken met familieleden, vrienden, enzovoort, kunnen bij het dansen wegvallen. Een aanraking in het ‘normale leven’ lijkt soms moeilijk terwijl dit bij dansen vanzelf kan gaan. Het is daarom belangrijk te communiceren in de taal die jou het beste ligt.”
Het is belangrijk te communiceren in de taal die jou het beste ligt.
Maike: “Het doet mij denken aan het experiment van Goffman en het impression management, waarbij we onszelf en onze manieren in een gesprek met de ander aan de context aanpassen en de hele dag indrukken nalaten op elkaar. Met dans kun je emoties tonen die je misschien niet met woorden kan uiten.”
“Als je talent dansen is maar je mag niet dansen, wat gebeurt er dan met jou?”
Maike: “Als iemand een bepaald talent heeft en dat niet kan of mag uitoefenen komen er frustraties los en wordt de identiteitsontwikkeling in gevaar gebracht. De ontdekkingstocht naar talent is essentieel, zeker bij kinderen en jongeren. Ze zijn nog zoekende naar wat ze willen doen in het leven en dat komt tot uiting doordat ze vaak wisselen van hobby’s of interesses.”
Peter: “De kinderen en jongeren ‘lezen’, hun talenten oppikken en hen laten geloven in henzelf doet wonderen bij de zoektocht naar hun identiteit. Hen de ruimte geven om zich te ontwikkelen is erg belangrijk.”
“Bestaan er al buurten die door dans sterker worden gemaakt?”
Maike: “Hier heb ik wel een mooi voorbeeld van uit een wijk in Lissabon: ik ken daar een Vlaamse vrouw die verliefd werd op een Portugees. In de wijk waar het koppel woont, wordt er gedanst en is er sprake van een hechte dansgemeenschap. De groep werd opgericht door een paar vrouwen die zich willen inzetten tegen vrouwenonderdrukking. Ook in Nederland zie ik veel projecten die wijkgericht rond kunst en dans proberen te werken.”
Ook Evelyne Van Hecke van Moving Ground vzw kan met zekerheid zeggen dat er buurten bestaan die door dans sterker gemaakt worden.
Evelyne gaf als jong meisje in de zomer danslessen aan de jongeren van haar buurt. Steeds meer en meer kinderen werden nieuwsgierig en niet veel later kon Evelyne zelfs optreden met haar eigen dansgroep.
Ze is ervan overtuigd dat haar wijk een sterkere band kreeg door samen te dansen. Dat wil ze met haar organisatie Moving Ground vzw opnieuw waarmaken in stad Antwerpen.
“Kan iemand die danst uit de problemen blijven?”
Peter: “Nee, er bestaat geen enkele manier om een leven zonder problemen te verkrijgen. Iedereen krijgt wel eens te maken met een probleem, groot of klein. Natuurlijk bestaan er wel manieren om die problemen in iets positiefs om te proberen zetten. Dat vergt echt training door jezelf de vraag te stellen: ‘hoe los ik die problemen op?’ Dans kan daarbij een hulpmiddel zijn.”
Maike is het eens met Peter: “Uit de problemen blijven is inderdaad heel complex. In dans zitten vaak wel positieve emoties en daar kan motivatie uit ontstaan om andere dingen aan te pakken. Het is belangrijk om jongeren, met of zonder problemen, bekrachtiging te geven. Als een auditie of optreden eens wat minder ging, kan je best een gesprek met hen aangaan en hen aanmoedigen om toch verder te blijven proberen. Zo verklein je de kans dat ze in slechte gewoontes vervallen door een minder goede ervaring.”
“Wat zouden we winnen als we dans meer inzetten bij therapie?”
Peter: “Dans bij therapie inzetten kan op twee manieren geïnterpreteerd worden: langs de ene kant is er danstherapie, waarvoor de begeleider een speciale opleiding krijgt. Langs de andere kant kan dansen ook therapeutisch werken. Als je zelf voelt dat het iets voor je doet, werkt het therapeutisch.”
Maike: “Door dansen leer je je emoties een andere vorm te geven, in plaats van ze de overhand te laten nemen en ze te laten exploderen. Daarnaast kan het groepsgevoel dat bij het dansen ervaren wordt, ook therapeutisch werken. Je creëert een band met elkaar, hoort bij elkaar en je krijgt het gevoel dat je er samen voor staat.”
“Er zijn nu kinderen in de stad die niet kunnen dansen. Hoe kunnen wij hen helpen?”
Maike: “Het is belangrijk laagdrempelig te beginnen, op straat bijvoorbeeld. Verleid de kinderen om hen te laten bewegen. Het hoeft niet meteen dansen met ‘de grote D’ te zijn.”
Peter: “Het jammere hier is dat er vaak een tekort aan plaats is. Naar mijn gevoel worden ruimtes van grote jeugdtheaters of speelplaatsen na de schooluren te weinig benut. Tijdens de corona-lockdowns is er nog maar eens gebleken dat mensen die klein wonen, benadeeld worden. Kinderen en jongeren hebben ruimte nodig om te bewegen en zichzelf te ontwikkelen. We moeten meer vertrouwen hebben om meer deuren te kunnen openen.”
Evelyne Van Hecke richtte het danscollectief Moving Ground vzw op. Met dit initiatief wil ze stadsjongeren met verschillende achtergronden samenbrengen rond dans, muziek en woord. Evelyne groeide zelf op in een kansarme wijk. Door als jong meisje danslessen te geven aan de kinderen in haar buurt, merkte ze al snel dat dansen een hechte band kan creëren tussen een groep mensen. Met haar eigen dansorganisatie wilt ze nu een liefdevolle thuis bieden voor elke jongere.
Peter Adriaenssens is gekend als voormalig kliniekhoofd & docent kinder- en jeugdpsychiatrie aan de Universitaire Ziekenhuizen KU Leuven. Het feit dat hij ondertussen met pensioen is, weerhoudt hem er niet van nog steeds gepassioneerd bezig te zijn in het vak. Zo heeft Peter momenteel nog een kleine praktijk rond trauma in Antwerpen. Deze specialisatie ontwikkelde hij als directeur van het Vertrouwenscentrum Kindermishandeling Vlaams-Brabant.
Peter heeft een uitgesproken mening over het belang van kunst- en cultuureducatie voor kinderen en jongeren in kwetsbare posities. O.a. vanuit die visie verleende hij zijn medewerking aan de docureeks van Hilde Van Mieghem "Als je eens wist" over kindermishandeling in 2020.
Maike Kooijmans richt zich in haar loopbaan op jongeren die worstelen met zichzelf en de wereld om zich heen. Sinds 2006 houdt Maike zich bezig met onderzoek naar talentontwikkeling bij kwetsbare jongeren. In 2016 promoveerde ze aan de Universiteit van Amsterdam als jeugdsocioloog op het proefschrift ‘Talent van de straat, jongerenwerk als preventiestrategie’.
Daarnaast is Maike ook lector Opvoeden voor de toekomst aan Fontys Hogeschool Pedagogiek in Tilburg.
Ga jij ook mee op roadtrip cultuureducatie?
Pleidooi voor doendenkers
Hoe kan kunsteducatie een motor zijn voor duurzaamheid? Met die vraag trapte de Roadtrip Cultuureducatie 2021 zich op gang. Muzische Workshops vzw legde ze voor aan de Nederlandse ecosoof Henk Oosterling.
Islam en cultuur, vraag het aan een imam
Hoe kijken moslims naar cultuur en cultuureducatie? Waar moet je rekening mee houden als je publiek wil bereiken met een religieuze achtergrond? Hoe kom je tegemoet aan bepaalde verwachtingen of verzuchtingen? Ontdek het visuele verslag van de sessie met imam Khalid Benhaddou tijdens publiqForum 2020.
Van lege ruimte naar socioculturele vrijplaats: het verhaal van Toestand vzw
Toestand vzw geeft een tijdelijke socioculturele invulling aan leegstaande gebouwen en verlaten ruimtes. Coördinator Bie Vancraeynest lichtte op het publiqForum hun innovatieve werking toe.