Stevig kader, vloeibare inhoud

In mei hield de Roadtrip Cultuureducatie van publiq halt in Leuven om het te hebben over vrijhavens (voor jongeren) waar veerkracht en verandering de toon zetten. Binnen de gastvrijheid van Stelplaats Leuven keken we samen over de grens naar internationale voorbeelden. Andreea Iager Tako van het Roemeense AMBASADA vertelt hoe zij het in Timisoara deed, en doet.

Was het makkelijk om zo’n ruimte te vinden?
Iager Tako: “Neen. Roemenië is sowieso een moeilijke context voor vrijhavens. Er is weinig systemische ondersteuning, weinig publiek-private samenwerking. De meeste industriële gebouwen in Roemenië zijn in privéhanden. Uiteindelijk konden we een voormalige hoedenfabriek huren en werd dat de uitvalsbasis voor onze gemeenschappen. De werkingen die erin verzameld werden gingen heel breed - AMBASADA heeft nooit de bedoeling gehad zich een welbepaald topic toe te eigenen. Belangrijker is dat het een plek is met een vibe: de vibe van initiatief. We ondersteunen dus een heel wijde range aan groepen, met als gemeenschappelijke noemer dat ze een creatief idee hebben, dat ze willen realiseren.”

De betrokkenheid van jongeren

AMBASADA is dus niet specifiek gericht op jongeren?

Iager Tako: “Neen. Het is een natuurlijke verzamelplek voor jongeren, maar geen specifieke ‘jongerenplek’. Ik denk dat het niet veel zin heeft ‘de’ jongeren te proberen binnenhalen. Je moet je verhouden tot de thema’s waarmee jongeren bezig zijn - ecologie, discriminatie, mentale gezondheid - en als je daarrond werkt, wordt je plek vanzelf een magneet. In AMBASADA komen effectief heel wat jongereninitiatieven samen - omdat wij hun energie ondersteunen, niet omdat het jongeren zijn.”

Hoe weet je precies wat die topics zijn waarvoor jongeren buitenkomen?
Iager Tako: “Vraag het hen! (lacht) Het is belangrijk om uit je kantoortje te komen en hen actief op te zoeken - op scholen, in clubs, op de plekken waar ze zijn. Om hun perspectief en realiteit ten volle te begrijpen moet je empathisch te werk gaan, ook al kost dat dan tijd, energie en budget. Maar het loont: eens ze de weg hebben gevonden, eens ze ergens de waarde van inzien, zijn deze jongeren erg geëngageerd.”

Woorden als ‘actief’ en ‘energie’ komen vaak terug in het pleidooi dat je voert. Ik associeer die met sterke, zelfbewuste burgers die hun stem laten horen. Maar er zijn ook heel wat mensen die introvert zijn, moeite hebben om hun stem te verheffen. Hoe betrek je die?

Iager Tako: “(denkt na) Dat is een goede vraag. Participatie en deelnemerschap moeten optioneel blijven - het mag geen top-down eis worden. Bovendien moeten de mensen die willen deelnemen beschikken over de juiste context en informatie, anders is hun engagement een lege doos. Je deelnemers zijn geen schakeltje in jouw grotere plan - ze dragen mee jouw plan, en moeten daar persoonlijk ook de voordelen van ondervinden. Ik denk dat het de kwestie is om voor meer introverte mensen te zoeken naar deze juiste ‘voordelen’ - te zoeken naar een rol of een functie binnen de organisatie die hen past. Zodat ze zichtbaar kunnen worden op een manier waarbinnen ze zich veilig voelen.”

Vloeibare inhoud

Hoe voorkom je dat dit soort bottom-up plekken - eens ze gesubsidieerd zijn, eens ze een vaste plek bezetten - geïnstitutionaliseerd raakt?

Iager Tako: “Institutionalisering sluipt binnen in een plek wanneer een centrale macht de agenda’s gaat bepalen van de deelnemers: wat ze moeten doen, wanneer ze het moeten doen. Ik ben ervan overtuigd dat een vast kader, een stevig framework, niet leidt tot institutionalisering - integendeel. Het is de basisvoorwaarde om in vertrouwen en wederzijds respect met elkaar samen te werken. Zolang wat aan de binnenkant van dat kader gebeurt fluïde is. De uitkomst moet ten alle tijde unscripted blijven.”