In Vlaanderen en Brussel leven grofweg een klein miljoen jongeren*, waarvan één derde een niet-Belgische origine heeft. Dat is veel volk, een doelgroep om rekening mee te houden. Dat ze met veel zijn, betekent helaas niet meteen dat ze het goed stellen. De kansarmoede bij jongeren is de laatste twintig jaar zelfs sterk gestegen, vooral bij jongeren uit de grootstad of jongeren met een niet-Belgische moeder. Bij de jongeren die studeren in het hoger onderwijs (zo’n 300.000) zien we dat een stijgende groep een studiebeurs aanvraagt. Onder de ‘werkende’ jongeren ligt de werkloosheid hoog, en de cijfers stijgen nog sinds corona.

Muziek rules

De cultuurparticipatie buitenshuis (het bijwonen van een activiteit) neemt af bij jongeren. De groep jongeren die nog het meest participeert komt uit een middenklassegezin met hooggeschoolde ouders zonder migratieachtergrond. Met hun vrienden gaan ze graag naar film of een muziekoptreden, met hun ouders of klas kiezen ze eerder voor de bib, eventueel en in mindere mate voor een museum of een theater- of dansvoorstelling. Jongeren die interesse hebben in één type activiteit zijn makkelijker te motiveren om ook eens een andere activiteit te proberen. Hoe jonger in leeftijd, hoe gerichter en meer ‘op maat’ het aanbod moet zijn. Sowieso is het voor alle jongeren belangrijk dat het aanbod aansluit bij hun leefwereld. En thuis? Thuis luisteren ze muziek, gamen ze (vooral de jongens) en lezen ze: 4 op 10 leest maandelijks een boek of strip. 35% doet dat nooit.

‘Iets doen waarin ik goed ben’

Verrassend: participeren jongeren minder vaak passief aan cultuur, qua actieve cultuurparticipatie overtreffen ze de oudere leeftijdsgroepen. Bijna één derde van de jongeren beoefent maandelijks een creatieve hobby gaande van zingen of tekenen over het aan de slag gaan met film en multimedia. Familiale situatie en onderwijsniveau hebben weinig invloed op dit cijfer. Wel opmerkelijk is de context waarin de jongeren hun hobby beoefenen: ASO-leerlingen stromen makkelijker door naar officiële systemen zoals DKO, terwijl kansengroepen vaker actief participeren in informele context: met vrienden of thuis. Bij het beleven van hun vrije tijd spelen een aantal motivaties. De belangrijkste zijn zichzelf ontplooien (‘iets doen waarin ik goed ben’), de ontmoeting met vrienden en verstrooiing.

De krant is dood

Naast de vraag wat jongeren doen in hun vrije tijd stelt zich de vraag op welke manier ze zich informeren over wat er allemaal te doen is. De dood van het papieren medium wordt al decennialang aangekondigd, maar met deze generatie jongeren lijkt ze wel een feit: een groot gedeelte van de jongeren geeft aan zelden of nooit nieuws te lezen via de krant. Nieuwsgaring, of informatiegaring in het algemeen, gebeurt in hoofdzaak via de sociale media - de smartphone rules als drager en tool voor informatie én ontspanning, want een groot aantal jongeren gebruikt streamingdiensten voor muziek of video via zijn smartphone.

Drempels voor deelname

Er zijn uiteraard ook drempels die jongeren verhinderen om actief of passief te participeren aan het vrijetijdsaanbod, en de financiële werd kort al genoemd, maar het is niet het enige obstakel. Vaak weten jongeren onvoldoende wat er allemaal te doen is (gebrek aan informatie), wonen ze te ver van de plekken waar het gebeurt (geografie) of zijn ze onzeker over de gedragscodes die op die cultuurplekken heersen (sociale angst). Andere mogelijke verklaringen voor niet-participatie zijn een gebrek aan tijd, of gewoon, geen inherente interesse.

UiTPAS voor jongeren?

Het moge duidelijk zijn: indien de cultuursector deze diverse en moeilijk vatbare groep wil bereiken, ligt er werk op de plank. Publiq onderzoekt al geruime tijd de mogelijkheden om met UiTPAS, de wijdverspreide kortingpas voor vrijetijd, specifiek voor deze doelgroep aan de slag te gaan. Een kwalitatief onderzoek in het voorjaar van 2020 wees uit dat jongeren wel degelijk interesse hebben in het spaar- en omruilsysteem, mits de geboden voordelen interessant genoeg zijn. publiq gaat dan ook graag de uitdaging aan om via UiTPAS volop in te zetten op cultuurparticipatie bij jongeren. Wordt vervolgd!

*Een van de obstakels bij onderzoek naar jongeren is steevast de leeftijdsgrens: vanaf en tot welke leeftijd is iemand een ‘jongere’? Verschillende onderzoeken leggen de grenzen anders, maar bij publiq hanteren we de leeftijdsgrenzen van 16 tot 26.

Onderzoek

Zo gebruiken jongeren hun UiTPAS

04 aug. 2020

Waar en waarvoor sparen en ruilen jongeren UiTPAS-punten en wat zijn hun favoriete communicatiemiddelen?

Meer lezen
Verslag kennisevent

Generatie Z: inzicht in de jongere van nu

11 mei 2020

Wat betekent het om jong te zijn in 2020? En wat maakt de huidige generatie jongeren anders dan de voorgaande generaties? publiq en WAT WAT sloegen de handen in elkaar en nodigden YoungWorks (NL) uit voor een webinar over de wereld waarin Generatie Z opgroeit.

Meer lezen
Verslag kennisevent

Hoe bereik je jongeren met UiTPAS?

17 jun. 2020

Ook bij jongeren kan UiTPAS leiden tot meer participatie! Ga aan de slag met onze tips en inzichten.

Meer lezen